Wednesday, September 25, 2013

Doctor-ten min rawk em?


Hmânah pawh kan sawi tawh ṭhin a, kan la sawi zêl ngei ang. Vanglaini 22&23 September, 2013 chhuaka ‘Aizawla doctor private clinic bihchianna’ tih kha kan lo chhiar deuh furin a rinawm. Vanglaini palaiin doctor private clinic a zirchianna kha a rintlâk tûrah ngai ila. He zirchianna hian tûn hma pawha kan lo sawi fo tawh ṭhin sawrkar doctor-te NPA (Non-practicing allowance) chungchangah mipuite beng a tihvâr ngei ka beisei a, NPA an lâk bawk si chuan thla khata an sum lâk luh tam tûrzia leh dân loa mipui leh sawrkar sum min rûksakzia pawh a lang chiang hle âwm e.

Doctor hna hi anmahni (doctor) ngei pawh hian an hai fo ṭhin. An hna thawh hi service (rawngbawlna) a ni a, business (sumdawnna) a ni lo. Mi duhâm leh mahni ṭânghma hai mi tân doctor hna thawh ve ngawt chi a ni bawk hek lo. Thiamna avanga doctor zir tûra nu leh paten kan fate kan nawr liam ve ngawt ṭhin pawh hi kan inbihchian a hun tawh hle. Miin sum leh pai neih ṭeuh a duh a, hlâwkna a beisei chuan commerce zir sela, sumdawng mai rawh se. Midangte tâna malsawmna nih duh a, miten damna an chan theihna a ni dâwn phawt chuan tia rawngbawlna rilru pu tak tak te tân chauh MBBS hi zir chi a ni.

Mizoram doctor tam tak te hi chuan hlâwkna ringawt ûmin hna an thawk tih a chiang reng mai. Service rilru pu lovin business rilru an pu tlat a. Hei vang hian mipuiten harsatna namên lo kan tâwk a, kan sum leh pai pawh min sawh hêksak nasa hle a nih hi. Businessman aiin doctor, sumdawng rilru pute hi an hlauhawm zâwk. Businessman chuan a customer-te tihlâwm a tum a, hlâwkna tam tak a hmuh theih nân tlâwm takin a insiam ṭhin. Doctor, sumdawng rilru pu te erawh mipuiten kan mamawh a, kan pan lo thei lo tih an inhriat chian êm avangin anmahni pantute rilru an hliam fo ṭhin. Heti ang tih chîng doctor-te hi rawngbawl hna thawk an ni lo va, sumdawng an ni zâwk.

Doctor, sumdawnna rilru pu te hian kan sum leh pai chauh min chhuh a ni lo va, kan rilru thlengin min rawk a ni. Anmahni aṭangin damna leh hahdamna kan beisei a; mahse, rilru na deuha min chhuah châng a tam mai. Sum tam tak sêng chungin ṭawngka vîn leh ngaihnobei lo zet zet kan dawng a, kan rilru min tihhnual châng a va tam êm! Min induh khumtute hi sum tam tham tak kan la pe ta deuh deuh zui!

6th Pay Commission Report (March, 2008)-a doctor-te NPA pêk an nih chhan chu – an zir hun chhûng a rei bîk vang leh hna an thawh hun chhûng (service) a tawi bîk vang te, office hun chhûng mai bâkah emergency thilah an thawh chhuah fo a ngaih vang te leh adt. Finance Department, Govt. of Mizoram-in 2010-a notification a tihchhuahah chuan sawrkar doctor-te basic pay + NPA hi Rs.85,000 p.m. aia sâng lo tûr a ni tih a chuang. NPA la lo ngam doctor chuan thla tin chêng sing chuang chu a hloh zêl dâwn niawm tak a ni. Chutih laiin private practice-na lamah thla tin chêng nuai dâwn emaw nuai chuang an la lût ziah thung. Thla tina NPA an lâk pawh hi mi tam tak thla khat hlawh aia tam a ni a, private practice-a an lâk luh ngat phei hi chu mi tam zâwk thla khat lâkluh aiin a sâng fe a ni.

Sawrkar doctor duat lai, private clinic neia non-practicing allowance la bawk si te hian mipui leh sawrkar min rawk a ni. Heti ang tih chîng doctor-te hi sawrkar hian chhui chhuak vat sela, a ṭûl a nih chuan an phu tâwk hremna pawh pe ngei bawk rawh se. An thil tihsual avang mai pawh ni lovin mipuite min rawkna avang pawhin hrem an phu a ni.

Kum 2010 khân private clinic-a inentîr man Rs.100 aṭangin Rs.200-ah an tisâng a, mipui lam tân chuan na ṭalh ṭalh tak a ni. “Ka pu, hei ka result chu” tiin lehkha pan thlir thler kan hmuh a, an lo thlêk vung vung a, hawrawp chhe fahranin damdawi ei tûr tlêma zâwng an lo ziak a, Rs.200 chu kan chawi a ni dêr! Kan sawisêl ve viau ṭhin na a, a sâwt mawh hle. Doctor-te’n an nihna dik tak an hriat leh lutuk hian mipuiten kan tawrh phah fo.

Doctor thiam tak tak an ther fup te hian kan thla a muang a, natna khirh tak pawh vei ila, dam leh ngei kan inbeisei ṭhin. Mipui rawngbawltute rau rauah doctor leh nurse-te hi chu an fakawm bîk a, kan nunna hi an kutah a awm tak meuh meuh a ni. An tel loa awm thei lo kan ni a, an kutah kan tlu lût a ni ber mai. Chu hun remchâng chu laa kan mamawh ngawih ngawihna chu mahni inhaivûr nâna an hman chuan kan chuti hlauh thung.

Hei erawh kan hriat atân a ṭha âwm e. Kan inentîr dâwn rêng rêngin serious lutuka kan tlûk thal tawp hma ngei hian civil hospital-ah ngei inentîr ṭhin ila. Test hrang hrang pawh civil hospital-ah ngei ni thei se. Mipuite mamawhna a sân avangin doctor-te hian clinic an hawng ṭhin. Chu ‘mamawhna’ chu remchângah lain ṭhenkhatin sumdawn nân an lo hmang a, a pawi hle. Hlâwkna tel lovin tu mah kan thawk ngawt peih lo. Mahse, hlâwkna ûm ngawr ngawra kan thawh erawh chuan midangte tân hlîng kan chang thuai ṭhin. Sumdawnna rilru pu lova rawngbawlna rilru pua hna thawh kan thiam a hun tawh hle a ni. Sum leh pai ît vang maia NPA la chung renga private clinic hawngtute hi ram leh hnam hmêlma, mipui leh sawrkar rawktute an ni.

0 comments:

Post a Comment


 
Design by Free WordPress Themes | Re-arranged by Lei hringnun