Kristian leh sakhaw dang

Kan bul vela awm hnam dang leh sakhaw dang betute pun chakzia kan hria a. Engtin nge Kristianah kan siam ang tih hi zawhna pawimawh tak a ni.

 

Thenkhat chuan kan nundanin a zir lo a, zuk leh hmuam leh ruihtheihthil kan ti nasa a, engtin nge Kristian an nih duh rêng ang kan ti thin. A dik thlap mai.

 

Kristiana siam hi chuti ngawta awlsam chu a ni lo rêng a ni. Hemi chungchang hi ka ngaihtuah ve fo a. Sakhaw hrang hrang pathian rindan te ka zir hian an pathian leh sakhuanaah an beidawn phawt a ngai. Kan Pathian leh an pathian khaikhin a, a dik zâwk hre fuh tura kan sawi thiam a pawimawh hle. Heng laia kan hmuh tam tak hi chu an sakhuaah pawh mûk lutuk lêm lo an ni maithei. A nih loh pawhin awlsam taka inlet zung zung chi chu mi nghet lo an ni duh tlangpui. An mi tha te erawh sawi maia awlsama hmin chi an ni lo.

 

Nungchang chungchangah lah keini aia fel leh punctual, hnaa rinawm leh thil phal, taima bawk si an ni a. An sakhuanaah lah an mûkin an hre êm êm bawk si. Pianpui sakhua, naupan lai atanga an inzirtir a nih avangin Kristiana leh ngawt hi i lungkham lo ang u. Chuti mai a ni lo.

 

Kan Pathian hi tu nge tih leh an pathian chu tu nge tih kan hriat hmasak phawt a ngai. Mahni sakhua theuh dika pawmtute kan nih avangin mi rindan sawh sawnsak hi thil awl a ni lo. Sakhaw dang betute fel tak tak leh rinawm tak tak kan hmu a, zûk leh hmuam ti lo leh thianghlim takin an awm a, an sakhua kan zawm ve nghâl ngawt chuang lo ang chiah hi a ni. Kan Pathian chauh ni loin sakhaw dang pathian leh rindan hi chiang taka hriat hmasak i tum phawt ang u. Chuta tang chuan kan Pathian ropui bikzia leh min chhandamtu a nihzia chiang takin kan sawifiah thei ang.

Read more »

Pathian thatna

Kohhranah hian 'Sum ngah ngah hmel tha' kan ti tan a. 'Hausa apiang fak ni a zual' tih hla te pawh kan la sa maithei. Pathian thu awih dan indawtin kohhran whatsapp group-ah hian thu post theih ni ta sela, active fe fe, post châk nei teuh, post thei tawh si lo hi kan kat nuk mai lo'ng maw?

 

Amaherawhchu, Pathian thatna hi mi tin chungah a la ngai reng a. Mi fel leh mi fel lote chungah tûk tin a Ni chu chhuah lamah a la chhuahtir ziah a, mi lawi lote leh mi fêkfawnte tân tlâk lamah a la tlâktir ziah thin chu a nih hi. Mi tin tan remchanna (opportunity) a la siamsak reng a ni. Mi vannei kan va ni êm!

 

Pathian thatna hi kan sual emaw kan fel emawah a innghat lo a, Amahah chuan thatna a awm a, Amah chu thatna a ni. Chu thatna chuan mi tin hi min tuam chhuak vek a, thlei bik nei lo a nihna hi hmân ata tûn thlengin a la ngai reng a ni.

 

Kan chunga tha te kan fak a, kan chunga rilru tha lo pute kan sawisel thin. He mihring zia hi Pathian hian pu ve tura ngaihna a awm fo. Mahse, Pathian chu mihring ang a ni lo a, kan ngaihtuah danin a ngaihtuah ve ngai hek lo. Pathian thatna hi chhui chhuah zawh rual a ni lo.

 

Kan sual lai leh bawhchhiat lai pawha kan chunga thatna lantir a, malsawmna tam tak min vur duhtu chu kan fakin kan chawimawi mai tur a ni. A chhan leh avang chhût kher loa kan nihna ang anga min pawmtu Lalpa hi i fak zual deuh deuh ang u.

Read more »

Chhungkuaa rawngbawl

Chhungkaw member tel loa pa chauh emaw nu chauh emaw fate chauh emaw kohhran rawngbawlnaa an pên chhuah hian a famkim lo fo thin. Rawngbawlnaah hian chhungkaw member zawng zawngin a ki pawimawh chelh theuh ila tih lam ai mahin member pakhat lek pawhin hruaitu nihna a chelh chuan midangin tawiawm (back-up/support) ila tihna lam a hawi zâwk âwm e.

Pa ber hruaitu a nih chuan meeting leh inkhawm kal hma a ngai a, nu berin chaw ei a peih hma a ngai. Nu ber hruaitu a nih chuan pa ber pawh a inpeih hma a ngai. Fate rawngbawlna tawiawm turin nu leh pate kan in adjust a ngai fo.

Rawngbawlna hi chhungkuaa thawh chi a ni a. Kan tanrual loh chuan rawngbawlna ke bai a ni fo. Kan ke a lo bai reng em? Chhungkua hi khawvela pawimawh ber a ni a, hei hi tu man kan pha thei lo ang.

Nausen hi a pian tirhin Pathianin mize neiin a siam a, nungchang erawh nu leh pate kutah a innghat thung. Nu leh pate hian kan mawhphurhna kan hlen loh châng a awm thin. Midang emaw thil dang emaw mawhpuh tur kan zawng fo. Kan fate khawsak dan hi chu nu leh pate mawh liau liau a ni.

Biak ina kan inkhawm te hian chhungkuaa thut ho dial dial te hi uar lehzual i la a tha awm e. Chhungkuaa Pathian chibai bûka a rawngbawl i uar deuh deuh ang u.

Read more »

Inhmangaih tawnna

Thisena zawm pawh ni lo, khaw khat chhuak pawh ni lo, inhmelhriat satliah ve mai, inhmangaih tawn tlat hi thil har tak a ni. Zêp thu a chêng lo, a har takzet.

Amaherawhchu, Pathian thuin min hrilh angin inhmangaih tawnna ngawt lo chu tu ma engmah bat a phal lo (Rom 13:8). Kan thiante leh thenawmte pawisa tlêm te bat pawh a phal lo, an bungrua leh thawmhnaw bat pawh a phal lo. Hmangaihna erawh bat a phal a, chu kan bat chuan kan damchhung a daih a, rûl turin theih tawp kan chhuah reng tur a ni.

Rom 13:8-a kan hmuh angin mahni mihringpui hmangaihtu chuan dân a zawh famkim a ni. Eng dân pawh ni sela, hmangaihnaah chuan famkimna a awm a, thiam channa a awm. Huatna chuan midangte chhiatna a zawng a, thîkna chuan midangte mawi lohna lai a hai lang thin. Hmangaihna erawh chuan famkim lohna zawng zawng a thup bo a, mi a tuam mawi thin.

Mahni mihringpui leh rawngbawlpui te pawh kan hmangaih theih loh chuan lamtuala tui taka Pathian fak hi kan tih tur rêng pawh niin a lang lo. Intai reng chunga Pathian kan fak hian kan fak Pathian hian kan fakna hi a pawm lo maithei. Fakna hi inremnaah chauh a famkim thin. Miin Pathian a fak duh tak tak chuan a bula mihringte a rem tur a ni a, a hmangaih hmasa tur a ni.

Hmangaihna hi phei zâwnga kan luantir a hun ta!

Read more »

Indona

1. International boundary - Mi zawng zawng hmuh theih a ni a. An indo chhan pawh ram inchuh vang leh chungnun duh vang a ni thin.

2. Regional boundary - Hnam leh hnam indona a ni a. Hnam humhalh duhna avang leh awmna hmun dah chungnun duh vang a ni thin. Anmahni ram chu theih tawpin an humhalh thin.

3. Party politics - Thuneih duh vang leh thiltihtheihna leh sum um vang a ni thin.

4. Church - Indona hrang hrang khi mite hmuh theih vek a nih laiin kohhran chhunga indona erawh a lang chhuak lêm lo. Mite hmuha sam khuih pial nazawng hi an rilru a tha lêm lo fo. He indona hi indona dang zawng zawng ai khian tunlaiah chuan a nasa ber a. A hlauhawm ber bawk. Vanram kai tum theuh te chunga kan rilru putdan hi indona dang zawnga an rilru put dan aiin a tenawm zâwk hialin a rinawm. Beng nei chuan hria sela mit nei chuan hmu mawlh rawh se.

He indona hi Isuan a tih tawp hunah chuan a dotu ni loa a do-ate chuan hnehna an la chang ngei ang. Kohhran chhunga a ruka indona hi Setana thil tum a ni a. Keini lahin kan hre si lo. Pathian kan rinchhan a, kan lama tang turin kan au a. Mite chhiatna turin tawngtai lo mah i la an thatna turin kan dilsak duh si lo. Chu baka an chhiatna tura beihna a awm chuang si lo. Isua rilru tinatu chu indona dang pathum khi ni loin ringtute indona hi a ni. Hei vang hian Setana pawh huangtau takin Pathian hmaah a inlan fo thinin a rinawm.

Read more »

Nun hi a va nuam êm!

Zanah duh tâwkin kan mu a, zingah kan tho a, a tui tha tha hmehin chaw kan ei teuh a. Chaw ei khamah hnathawhna hmun panin muang fân raihin kan che chhuak a. Nilenga thut a, tlaia zanriah ei khama TV en paha mutthlûk diar diar hnu-ah hahdam takin khum kan pan leh ngawt thin hi a nuam miah lo a ni ti raw?

Nun nawmna hi chu eng emaw danglam deuh bîkah hian a lang chhuak thin a, kan rilru put hmang hi a pawimawh hle.

Kum 2017 August thla khân ka dar veilam inzawmna ka tina a. Damdawi chi hrang hrang ka ei a, physiotherapy ka la a, ultrasound therapy ka la bawk. August thla tawpah typhoid avangin ka dam lo leh a, ka inenkawl nasa hle. Kum 2018 April thla khan ka mit pahnihin an zai a, rei ngial ka enkawl leh bawk. May thla tawp lamah ka ha ka hnawhtir a, tukin exercise ka laknaah ka tihsuala ka ngal dinglam ka tauh a. Thui ngai lo chiah chiahin a awm a, a thi duh hle a, ka tuam bawk lul mai. Ka ruh a khawih tel avangin ka kal hleithei meuh lo.

Sap ho hi an â mang e kan ti fo tak nângin an lo â lo. Nunna atana hlauhawm khawpa an khawsa thin hi i hmu ve tawh ngei ang a, an â tih loh rual a ni lo. Mahse, nun nawmna an pawh vang lek a lo ni. Khawvel dam chhûng tawi teah hian thil thar hmuh chhuah emaw thil harsa leh khirh tak tak hmachhawn hi a lo nuam ber mai. Nunphung pangngaia nun chawrh chawrh hi zawng a lo hahthlak êm a ni.

Thla 10 chhûng lek khân miten 'vanduaina' an tih fo hi ka tawng nasa hle. Mahse, kei chuan vanduaina ka ti ve lo a, nun hi a nuam a ni ka ti zâwk. Heng harsatna nia lang te hian tumruhna min siam a, nun hlutna min zirtir zâwk si a. Nun pangngai leh tluang purh hi nun hlimawm ber a lo ni hauh lo. Nun kawng bumboh tak hi a lo hlimawm daih zâwk a ni tih ka hriat chhuah phah a ni. Heng harsatna leh natna te hian dam chhûng a daih lo a, a ral ve leh mai dâwn tih ka hriat avangin dawhthei takin ka tuar a ni.

Hmalam hun êng tak leh lang tlang ruak neih ai chuan thim chhah mup mai leh hmuh theih miah loh sut tlang hi a lo nuam daih zawk a nih hi a! Kan rilru put hmang hi positive êm êm phawt mai sela, nun hi chu a hlimawm viau zêl.

No pain, no gain. Don’t give up!

Read more »

Ka khawvel

Thu leh hla lama kan mi lar Zikpuii pa khan ‘Thil nawi hmaih thelh’ tih a ziak a. A thuziakah khan thil ho te te anga kan ngaih, pawimawh êm êm ni si te a târlang a. BBC Earth channel en thin chuan ‘Circle of Life’ tih kha in lo en ve tawh maithei. Kum 80, 90 chuang tawh te kha hlim tak leh hrisel takin an la awm thei tlat. Chu an hriselna leh hlimna thuruk chu tarlan thin a ni.

 

Khawvela hnam dam rei ber nihna hauh mek Hong Kong hian martial art chi khat ‘Tai Chi’ an tih leh steamed food an thatpui hle a. Heng hnam dam rei pakhatna atanga pangana thleng te dam rei chhan chu ‘chaw tha’ a ni.

 

Dam reina chauh kan inzirtir a ni loa, eng chen pawh dam ila hlim taka awm hi a pawimawh êm êm. Khawvel zau puiah hian khawvel hrang hrang a awm leh fo mai. Mi tinin khawvel kan nei. Mizote chuan a huho nun hi kan khawvelah kan chhiar fo. Hei hi a that rualin neuh neuh a tam a, khawvel nuam tak siam reng a har hle.

 

Dam rei, hrisel leh hlim thei êm êm te khawvel hi kan en chuan ‘mahni khawvel’ an din vang a lo ni. Mahni khawvel din nachang kan hriat a, chu khawvelah chuan a tha ber zela nun kan tum a pawimawh hle.

 

Kohhran, khawtlang leh chhungkua hi kan khawvel a nih rualin keimahni puala khawvel din i uar deuh deuh ang u. Kan khawvel erawh a inang kher lo ang. Thenkhat tan chuan thil siam a thiam êm êmna (creativity) kha a khawvel a ni a, chutah chuan a insâwrbing a, thil mawi tak tak a siam chhuak a, a hlim reng ang. Thenkhat chu infiamna kha an khawvel a ni a, chutah chuan a tar thleng pawhin a chêng anga a hlim reng ang.

 

BBC Earth channel-ah khân kum 80+ gym regular taka la kal te, thi la siam keuh keuh peih te, bawng vulh leh ar vulh nuam ti êm êm te an awm. Chu an khawvelah chuan an chêng a, an kut kawih ngei chuan a tihlim thin.

 

Thalai leh nu leh pate pawh keimahni pual bik ‘Ka khawvel’ kan tih theih tur i din theuh ang u. Chu chuan dam reina leh hriselna min pe ang. E-media khawih tlêm ila, a taka thawh chi (a te leh a lian pawh ni se) i uar deuh deuh ang u. Chu chuan hlimna min pe zâwk si a.

Read more »

Mahni infuih

Nu leh pa tel loa awm thei lo fanaute hi rin tur kan neih avangin kan thlamuang sual fo thin. Taima tur chuan fuihtu tha kan mamawh. Kan bula awma kan chauh chang apianga min fuih phûr a, min tichaktute hi kan tan mi pawimawh ber an ni.

Ama'rawhchu, kan chak loh apiang leh kan beidawn apianga kan bula awm reng thei hringfa zingah an awm si lo. Hmuh theih kan bula awm hnai ber chu keimahni bawk hi kan ni.

Rilruin taksa a tihchak a ngai a, taksain rilru a fuih a ngai. Gym-ah hian darthlalang lian pui pui an dah thin. A chhan chu mahni infuih nan a ni. Miin amahah hmasawnna eng nge awm tih ni tin a inen khân a phûr phah sawt thin.

Mahni infuihna tha ber chu darthlalang hi a ni. Kan sam leh make-up te chauh en nan hmang loin mahni infuih nan i hmang thin ang u. Kan beidawn êm êm laiin darthlalangah inen ila, a tûl chuan a ri ngeia tawng chhuakin mahni leh mahni infuih thin ang u. Hei hi thil tangkai leh sâwt tak a ni. Thil tihtum leh hmachhawp kan neih pawhin kan tihhlawhtlin ngei theih nan darthlalang hmaah infuih ila, midang laka thu tiam kher loin mahni chungah ngei thu tiam ila; a nghet a, tihhlawhtlin pawh a awl bîk. Mahni chunga thutiam bawhchhiat hi thil zahthlâk tak a ni. Kan hlawhchham chuan darthlalang hmaa mahni inen pawh thil zahthlâk a ni. Kan hlawhtlin chuan mahni chungah ngei pawh lawmthu kan sawi tur a ni.

Mahni infuih nan darthlalang lo hmang thin la, lo hlawhtling la, lo hlim zel ang che. Mi â nihna a ni lo. Mi fing nihna kailawn rahbi hmasa a ni zâwk si a.

Read more »

Inti senior suh

Kohhran thalai pawl hrang hrang hian kum 40 thleng a huang chhûngah rawngbawl min phalsak a. Hei hi a lawmawm viau rualin naupang zawkte tân harsatna a siam châng a awm fo. Kum inkar inthlau lutuk hian rawngbawlnaah harsatna a siam thin.

Mihring nihphungah upa leh naupang kâr a awm thin a. Hmanlai leh tunlai sanah aia upa zah thiam kan inzirtir nasa hle. Tunlaiah ngat phei chuan aia upa zah hi kan inzirtir nasat lehzual a hun tawh hle. Naupangte hi an sual ta viau tihna ni loin kan chhehvel (environment)-in a zir vang te pawh niin a lang. Chu bakah chhungkuaa kan inzirtir dan pawhin kawng thui takin a hril ngei ang.

Hetih rual hian upa zâwk te’na kan zir tel tur kan hmaih fo chu intih senior loh hi a ni. Mahni kum rualpui ang zela midang kawm kan zir a ngai. Kan rualpui kawm bawrh bawrh thiam chuan kan bulah nuam an ti ang a, an tlangnêl anga rawngbawlna kawngah pawh kan hruai thei ang.

Naupang zâwk te hnuaichhiah deuh leh tirh châk tlat te, tûl hlei loa hauh fo mai te hian inlungrualna a tichhe thin. Mihring ve tho an ni a, duh duha kan tirh kual vak vak tura piang an ni bik lo asin. Zawldawh takin kan mamawhna leh duhna te kan hrilh ang a, min pui tura kan duh a nih chuan mihring nihna anga inzah tawn takin kan ngên tur a ni. Keini aia naupang zawk an nih avangin thu pe (order) taka ti tur kan ni lo. A ngena ngên (request) zâwk tur kan ni. Hei nunphung zahawm tak hi vawng nung zel turin i inzir uar deuh deuh ang u.

Naupang zâwk te hian fak an phu hle. Upa zâwk te bulah thi dêk leh inthlahrung reng rengin an khawsa a, tihsual palha hauh hlau takin an rilrua awm leh an thiamna zawng zawng pawh an pho chhuak ngam lo niin a lang. Heti chung pawha rinawm taka rawngbawlnaa an tel zel hi Pathian an hnaih tlat vang a ni.

Kan zavai hian rualpui kawmin inkawm vek ila, inzah tawn ila, mihring kan nihna angin kan theihna intihpunsak zêl ang u.

Read more »

Intehna

Mizo chauh pawh kan lo ni lo. Hnam hrang hrang pawh an lo ni ve tho mai. Hnam pui kan tih te erawh he lamah hian an lo inteh ngai rêng rêng lo nia. A mak ve asin! Ni tina i nun kha han chhût ve keuh keuh la, midang zinga i awmin mi tawngkam leh sawi duhzawng te kha han chîk deuh la, mak i ti ve ngeiin ka ring.

Mi pangngai ngaiha ‘rualbanlo’ te hi nupui pasalah an nei a, an thiante mai bakah an chhûngte pawhin lawm takin an pawmpui thin. Hmangaihna lan chhuahna pawimawh tak chu hmai tlâng thatah, sum leh pai leh thiamnaah ni loin mite ngaiha tlin lohnaah hian a ni zâwk si! Hei pawh a mak asin! Han ngaihtuah nawn leh lawk teh. Mite ngaih leh nangmah ngei pawhin i ngaiha rualbanlo kha dam chhûng kawppui atan i duh dâwn em ni? Mahse, mite chuan an duh thei tlat. Chu chu hmangaihna a ni.

Inneihnaah naupang an kalin he zawhna hi kan zâwt fo “Monu a hmêl tha em?” Kan rilru (mental)-ah hian ‘hmêl’ hi kan dah pawimawh a, ‘pian nalh’ hi kan chawi sâng fo. He tehfung hi hmân atanga tun thlengin kan la hmang a, mo hmêl tha leh pian nalh nei chu kan inchhuang fo ti r’u? Mâkpa hausa tak nei pawh kan hawi san phah fo hi. Hmêl tha leh hausa hian hmangaihna aiin a lal lai a chên nasa tial tial ta si.

Hmangaihna hi hmêlah awm ni sela; vun a tlân a, mit vun a khup tawh chinah hmangaihna chu a chuai mai dâwn em ni? Hmangaihna hi sumah awm ni sela, rethei te tân hmangaihna pâr tlan a har âwm mang e. Hmangaihna hi lang theiah ni sela thihnain kan chunga thla a zar hunah a tawp ve mai dâwn asin! Hmangaihna chu hetah emaw sawtah emaw tih turin hmuh mai theih a ni lo. Ama’rawhchu, tunlaia hmangaihna tam tak hi chu mita hmuh theih zuk ni teh tlat thin a!

Hmangaihna dik tak lanchhuahna chu thinlungah a ni zâwk si. Chuvangin hmêlah te, pianah te, sumah te mi i teh tawh lo ang u. Hmangaihna chu thinlungah a awm zâwk si a. Eng mi pawh kan hmangaih thei. Hmangaihna kan inpawmpui thiam loh avangin nu leh pa tam takin kan fate nun kan tichhe fo. Hmangaihna hian thliar bîk a nei si lo. Sum leh pai leh hmêl thatah te, pian nalhah te hmangaihna zawng loin tu pawh kan hmangaih a nih chuan keini chuan lawm taka lo pawm hmiah kha kan tihtur pawimawh tak a ni.

Hmangaihna hi van ruah tui ang a ni. Mi hausa leh retheite chungah thliar bik nei loin a sur a, pangpar leh chabet te tan pawh ang khat rengin a sur thin. Hmangaihna hi thlifim ang a ni. Mi sualte thlan dai turin a thawt a thulh ngai lo a, mi fel ber ber te hahdam nan a kawng a sawn ngai hek lo. Chu chu hmangaihna a ni. Zah a phu asin.

Read more »

Nunna hlut a pawimawh

Chhungkaw rethei tak hi an awm a. Fanu pakhat chauh an nei a, theih tawpin an duat ve a. Sikul a lut ve tan chu an neih zawng zawng sengin an buaipui ta ringawt mai. An hmangaih êm avangin an chan ai zawng zawng an pe thin.

A lo nula a, lehkha a thiam thei mai bakah a felin a taima êm êm a. A zirlaiah a ti tha thei hle thin. A zir chho zel a, medical college-ah seat a hmu ve hlauh mai. A zir man a hautak si, mahse, a nu leh pa chuan a zir chhunzawm zêl theih nan an ei ai takmeuh an pe ta.

A zir chhuah ni a lo thlen chuan a nu leh pa chu an hlim hle a. Nghâkhlel takin an fanu lo haw hun tur chu an thlir ngawih ngawih a. A lo thlen huna an hlim dan tur te an suangtuah a, hun rei tak chhung an hmuh tawh loh avangin an ngai êm êm bawk nen, an awm hle hle thei ta lo. Mawnga hawlh ang maiin a phi sek a, an phûrna chuan a chîm sang hle.

Mahse,

An fanu chu an beisei lo ang takin thi-in a lo haw ta si! A ngaihzawngin a bum avangin a rilru na lutuk chu a lo intihlum ta mai si a. An rilru na lutuk chu awm ngaihna pawh an hre lo. Dam nawmna rêng an hre lo a, dam chhan nei loin an inhre hial a ni.

A nih, tu nge thi zâwk chu?

Min hmangaihtute tân kan nunna hi kan hlut tur a ni; min hmangaih lotute laka beidawng mai loin. Min hmangaihtu chu Isua Krista a ni a, ama tana nung tur kan ni a, min hmangaihna chu kan chhâng lêt tur a ni.

Chhungkaw inhmangaihna tluka hlu a awm lo. Nu leh pa min hmangaihna hi a tluk tur khawvelah a vang viau thin. Kan chhehvel leh ngaihzawngte min hmangaihna aia nu leh pa hmangaihna dah hniam hi thil pawi tak a ni.

Nunna hi a hlu a, a ropui êm êm a ni. Kan hlut lehzual tur a ni. Min hmangaihtute rilru natna siam nan min hmangaih lotute avangin kan nun i tichhe lo hrâm ang u. Min hmangaih lotute avanga kan nun kan tihchhiat hian min hmangaihtute nun a chhe tel thin asin.

Read more »

Tawngkam fimkhur

Restaurant-ah chuan kan lût khawm tak tak a. Ei tur tuihnai tak tak a awm loh vang ni loin kan neih mila puarna tur kan ngaihtuah avangin chana chu kan lam ta a. Kan thian pakhat chuan “Chana te chu sakawr chaw alawm,” tiin a aia tui zâwk a lam a.

A sawina ki kha ‘Sakawrin chana a heh lutuk’ a tihna emaw, ‘In ei awm tâwk lek a ni’ a tihna a ni lo. ‘Pawisa ka nei a, a aia tui zâwk ka ei teh ang’ tia ama chungchang thu a sawina a ni. Mahse, a sawi chhan ni lo keini kha kan lo na daih si.

“Pian tirh ata hausa saa piang an awm lo” kan tih fo pawh dâwt a chang zo ta! Pian tirh ata ro nei sa an awm ta nuk mai. Retheihna awmzia hrethiam lo Pathian thu awih fê fê kan inpêl ta nauh nauh nia. Mite dinhmun kan hriatthiam loh avangin kan tawngkam kan thlahdah fo.

Rethei leh pachhia lâwmna a beitham ang bawkin an rilru natna pawh a tê tham thin. Kan dinhmun atanga kan sawi hi thenkhat dinhmun atang chuan a lo na thei. Mi tin dinhmuna ding thiam leh indah thiam hi mi fing an ni. Mite dinhmuna kan indah chuan tu mah kan hmusit thei ngai lo. An harsatnaah tanpui kan châk zek zek tawh zâwk thin.

Mipui hmachhawn zawnga thusawi thin ten keimahni dinhmun mila kan sawiin a tam zâwk tân zawm (apply) a har fo. “Apple te, grape te, serthlum te hi a hrisel a, ni tin ei thin rawh u” tih ngawt theih a ni lo. Khawsak harsa ve tak tân chuan bawkbawn, samtawk, maipawl, wai wai kan te hi hmeh zin pâwl zuk ni a!

Man sâng si lo, hêng thil hrang hrang te hi kan neih (budget) milin engtin nge hrisel zâwka kan ei theih ang tih te hi sawi a hun tawh viau lo maw? Sap/phai ram zin tawh vanga “Sap/phai ramah chuan...” tih chhên te hi Vairengte la pêl lo tân chuan ninawm a chang thei. Tawngkam fimkhur hi ringtu tihtur tak a ni.

Read more »

Mihringte hi alawm

Nupa inhmangaih leh inthlahlel êm êm hi an awm a. An inneihna pawh a la rei lo hle. An pa chu sipai a nih avangin inngai êm êmin an inkalsan ta a. Kum a vei hma thla 4 la awmah chuan tlangval pakhat hian chu nu chu a vei ta tlat mai. Kelphung tap chim hmu ang maia a birh tlut tlut takah chuan a tlàwm ta mai.

Chu nu rilru hrehawm leh natzia chu van ropuizia sawi tum aiin a har zâwk awm e. An pa rilru na chu a keh chhe hneh hle. Mittui nêna kal kha mittui nên bawk a lo haw a, mittui bawkin a lo hmuak. A nupui hmangaih êm êm chu a ma ta.

Hmeichhia chuan a sualzia inhriain chunglam a hawi ngam loa Pathian hmêl hmu ngam turin a mit a meng hek lo. Mahse, hmangaihna leh zahngaihnaa khat Pathian chuan a lo nghâk reng si. Ngaihdam dila thinlung lungchhia leh inchhira a tawngtai chuan ngaihdamna a chang ta.

Bang laia sona pawhin chelhtu awm loa a bân a vai liam teuh hnu chuan an pa chuan a rawn ko a. A ngaihdam tawh thu chu a fah mial mial a. Lâwm takin a haw leh ta a. An inhauh nikhua leh inhmuh thiam loh nikhua apiangin an pa chuan a uire thu chu a sawi lang ta fo mai. Rilru hrehawm taka a awm hnu chuan mahni intihhlum hial a lo suangtuah ta! Hruihrual chu mawi takin a in valh a. Chutah chuan sa dang âwk se zawng duhthusam asin le!

Nu hmeltha tak nghawngah chuan a inkual raih a. Vawi khat leh chiah chunglam hawiin mittui nen a tawngtai a. Lalpa chuan "Kei chuan ka ngaidam vek che alawm. I tihsual engmah ka hmu tawh lo. Mihringte hi alawm inngaidam thei lo a, insawisel thin chu," a lo ti a. A nghawnga hrui invalh chu a kutin a han chelh a, a nui sak a. A zuangthla ta a. A nunna chu hruihrualah chuan a thamrâl ta.

Ni e. Mihringte hi alawm inngaidam thei lo chu. Mihringte hi alawm thahnemngai taka insawisel fo chu. Mihringte hi alawm kan sualna inhriatsak reng a, insawi chhuahsak fo thin chu. Mihringte hi alawm a dera inngaidam thin chu. Pathian chuan min lo ngaidam a, a theihnghilh vek thin.

Read more »

Biak in rimawi leh a kaihhnawih

Rimawi hi chuan mi tin thinlung a hneh thin a. A tum thiam lem lo pawhin a ri, mawi tak avangin kan ngaina thin. Rimawi hi khawvela thil ropui ber a ni hial awm e. Thiltihtheihna chak tak a nei a, a tha zawng leh tha lo zawnga hman theih ve ve a ni.

Hmanlai atanga chhawm kalphung nghet tak nei (traditional) rimawi a awm a, a bik takin kum lama upa te lung a lên tlangpui. Tin, he kalphung hi Pathian chibai buk nân hman a ni tlangpui bawk. Heng rimawi hi chu a ri ve bur bur lo a, a nêm (soft) thlup thin.

Tunlai kalphung mila her rem leh siam (contemporary) a awm leh a. Hei erawh thothang tha tak leh tang at a ni a; a nih loh leh a kat leh sawt deuh euh euh a ni tlangpui. He rimawi kalphung hian thalaite rilru a hneh a, an tuipui bawk. Heng rimawi hi chu a bengchheng a, a ring tlangpui bawk.

Music genre hrang hrang chu sawi vek sên pawh a ni awm lo e. Chûng genre hrang hrang tum thiam nih pawh thil tûl tak a ni. Amaherawhchu, heng kan thiamna te hi a hman hun leh hmun kan thliar thiam erawh a pawimawh hle.

Concert-naah chuan mipui chawh phûr a ngai a, hla thothang tha tak tak an sa a, an rimawi pawh a ring thei hle. An ri deuh rum rum a tih theih awm e. A nih loh leh rimawi nêm chi an hman pawhin mipui sang tam tak hriat theih a ngaih avangin an rimawi te hi a ring tlangpui thin.

Biak ina kan rimawi tum dan hi kan inennawn fo a tha awm e. Hmanlai chuan biak inah khuang takngial pawh an la lût duh lo a, tunah chuan (BCM) rimawi chi kim kan la lût ta. Heng rimawi hrang hrang te hi Pathian chawimawi nan thiam taka tum tur kan ni (Sam 33:3).

Biak in hi concert hall a ni lo a, mipui mimir hriselna inchen lo tak tak kal khawm kan ni zawk. Kan thiam zawng zawng show-na hmun a ni chiah lo. Chuvangin kan rimawi tum te hi a nêm thei ang bera tum hram hram a tha. Mahni hmanrua ring fâl bîk tura duhna hi paih bo theih ni se. Tin, a pawimawh berah chuan rimawi kan tum chhan hi kan thiam vang leh nuam kan tih vang a ni satliah mai loa Pathian chibai bûk nân leh chawimawi nân a ni tih hriat nawn fo a tha awm e.

Read more »

Bible Study

Sualin khawtlang leh chhungkuaah harsatna thlen lo mah ila, rilru kawiin ngaihtuahna tuihâwk bawlhhlawh tak tak luang so bulh bulh lo mah se, mihring fanu leh fapa hi a lo that mâwl tawp theih khawp mai. That tawk a liam that leh chuan ngaihna hre lo fa pawh an piang nual tawhin a rinawm. Midang tana hnawksak ni miah lo hian a that ve tawp theih a, chuti ang mite chuan tangkaina an nei mawh viau.

Ni khata darkar 24 hi thenkhatin mut nan a tam zâwk an hmang a, a thenin thian kawm nan a tam zâwk an la hêk a, a thenin lên nan a tam zâwk an khawhral thung. Thenkhat erawhin hna rim thawh nan leh lehkhabu chhiar a, finna chaw ei nan an hun tam zâwk an hmang bawk.

Zion fanute khan Jerusalem tlangval hmeltha Isua tana in hun hlu in sên zât hi in chhût ngai em? A thu leh hla hi in zirin in bih ngun em? Gethsemani râl vengtu tlangval chak rualte u, sual ral lian a lo hnai asin, chakna leh finna nei turin Bible hi ni khatah vawi eng zât nge in zir thin?

Hei zawng ka vei a ni. Kutphah tiat lekin ni khat chhûnga kan hun min ei ralsak nasatzia leh min tihbuai tawhzia hi. A mak lo e. Kan nun a ni miau alawm. Mahse, hei erawh kan thinlung phêk lung anga sakah hian tuboh leh ‘chheni’ hmangin i chher thar teh ang u. ‘Ni tin Bible study ka nei ziah ang’ tiin. Nei ngai si lo ringtu chak leh thlarau mi nih kan tum fona hian min tichhia a, Bible study nei ngai lo hruaitu kan tam tulh tulh avang hian kohhran pawh hi dai pelh lek lekin a kal pai leh nawk nawk thin.

Ka duhthawh luatah mi pal ka nêk palh a nih chuan ngaihdamna sang ber ka ngen nghâl e. Chakna ei si loa chak kan tum a nih chuan mahni inbum mai kan ni ang. Kan taksa, rilru leh thlarau a chak theih nan Bible study hi i uar deuh deuh ang u.

Read more »

Min khawih dawn ta se

Pathianin mihring hi famkimin min siam lo a. Harsatna eng emaw neiin min siam a, natna tlem tal kan nei theuh.

Kan ngaihzawng emaw kan nupui pasal te kan hmangaih a, an tan engkim kan huam thin. Chumai pawh ni loin kan hmangaih te an nat chuan hrehawm kan ti a, an nat ai nat pawh kan duh hial maithei. Chu chu hmangaihna chu a ni.

Pathianin min hmangaih kan ti; mahse, eng vangin nge natna chi hrang hrang kan tuar si? Kei ngei pawh hi tling lo chunga theih tawpa rawngbawl thin ka ni. Mahse, mite hriatah leh hriatpui lem lohah natna chi hrang hrang hian min tlakbuak nasa hle.

Isua hmangaihna kut hian kan natna zawnah min khawih sela, chhungrila kan nat rukna te hi min zen sela, natna ata damna tlang thawvengah min dah se kan ti theuhin a rinawm. Mahse, kan na reng si.

Damna duhin kei ngei pawh hi vawi tam ka tawngtai thin. Kan hrisel lohna avang hian kan rawngbawlna pawhin a tuar a, kan tihtur tam tak kan tih theih loh phah fo. A changin hnung lam atanga sawisep kan hlawh a, rilru na deuha khum laizawlah mahni inkhawngaih a va awl thin em!

Isuan a kut rawn pharin kan natna zawnah min khawih dawn ta se, damna famkim duhin kan lo dawngsawng thei ang em? Dam loh pawh hre ngai mang lo mi hrisel tha te ka hmuh hian ka thik lek lek thin. Pathian hian mi chak te a thlang lo a, mi chak lo leh hrisel lote min thlang zawk em ni ka ti fo thin.

Kan tawngtaina chhana a awm hun tur kan thlir a. Isua kuta an kilhna leh a ke-a an kilhna te, a nâka an chhunna leh a lua hling lukhum avanga tihdam kan nih si chuan natna tuar chunga dam kan zir a ngai si. A kut kilhna sera min khawih hian khawvel natna ata min tidam ni loin a tuarna tawmpui turin chakna min pe a lo ni zawk si.

Read more »

I no tiruak hmasa rawh

University professor pakhat hi mifing hnenah finna chungchang zawt turin a kal a. Dawhkan kilin an thu a, mifing chuan thingpui a lo thlit a. No-ah chuan a khat titih tawh a, mahse, mifing pa chuan a thlir zawm zel a.

Thingpui chu a liam ta a. Professor dawhtheihna chuan a tlin ta lo a, "A khat tawh. Engmah a leng tawh lo," tiin mak ti leh thinrim teuh chuan a au ta vak a. Mifing chuan "He no ang hian nangma ngaihdan leh hriatdanin i khat a. I no i tihruah phawt loh chuan engtin nge finna ka hrilh theih ang che," a ti ta a.

Mahni ngaihdan leh duhdan hi dik ber leh tha ber nia kan hriat chhung chuan midang ngaihdan tha tak pawh kan dawngsawng thei ngai lo.

He thu tawi te atang hian kan mizia leh nihna a lang chiang hle. Mi thenkhat hi chu zirna avang te leh kan nihna (status) avang tein hre bik riau leh thiam bik riau niin kan inngai fo. A dikna chen tam tak a awm. Thenkhat hi chu kan dinhmun a hniam deuha kan inhriat avang leh kan khawsakin a zir loh avangin ngaihdan fing tak nei reng pawh kan sawi chhuak ngam lo fo.

Mi fing chuan midang ngaihdan lak a thiam a, pawm tur chin leh zawm tur chin a hria a, sawiselna pawh a dawngsawng thiam thin. Mahni ngaihdana khat kan nih chuan hmasawnna tur kawng dang kan hre tawh ngai lo a, midang ngaihdan chu dik lo emaw tha tawk lo emaw kan ti fo. Ngaihdan hrang hrang hian thatna chen a nei vek a, that lohna pawh a nei vek. Finna kan zawnna kawngah hian mahni ngaihdana khat sa rilru kan put chuan finna thu zir turin kan fit tawk lo tihna a ni ang.

Ngaihdan chu kan nei tur a ni a, chu ngaihdan chu a tha ber kher lo tih erawh hria ila. Kan ngaihdan leh midang ngaihdan khaikhin thei turin kan intihruah ve fo a tul thin.

Read more »

Remchanna hmasa ber man rawh

Tlangval pakhat hian lo neitu fanu hi nupui atan a dil a. Lo neitu chuan ka sawi anga i tih theih chuan i nei dawn nia a ti a. Tualah lo va chhuak la, bawng pathum ka rawn chhuah anga chung zinga pakhat tal an meia i man theih chuan i nei dawn nia a ti a.

Bawng hmasa ber chu a lo chhuak a, bawng a hmuh tawh zawnga lian ber mai a lo chhuak a, a lian a tih em avangin man hneh dawn loin a inringa a dang lo chhuah hun nghakin sir lamah a lo kian a.

Bawng pahnihna a lo chhuak a, a hma aia lian leh hlauhawm zawk a lo chhuak a, a len em avangin tlangval chuan a sirah a lo kian leh a. A tawp ber chu man theih ngei in beiseiin a lo chang leh ta rân a.

Bawng pathumna chu a lo chhuak a. Tlangval chu a nui var var a. Bawng a hmuh tawh a zawnga chêr chhe ber leh derdêp ber chu a rawn kal chhat chhat a. A meia man ngei tumin a lo inring ran a. A zawn a lo thlen chuan a lo zuan chaih a, a meiah man a’n tum a. Chu bawng chuan mei rêng rêng a lo nei lo. Beidawng leh hrilhhai takin chu bawng pawh chu a chhuah leh ta a.

Kan nunah remchanna tam tak kan tawng thin. A hmasa ber hi lianin hlauhawm hle mah se, man kan tum tur a ni. Hun remchang dang kan zawn nasat lutuk chuan vanneihnain min thlawh bosan mai thin.

Kan nuna remchanna hmasa ber lo thleng hi kan lo zuan a, thlah loa kan vawn tlat chuan kan hlawhtling thin.

Read more »

Huatnain min nghawng dan

Zirtirtu hian naupangte hnenah midang huat an neih zat ang zel alu keng turin a hrilh a. A thenin 2 te, a thenin 3 te, a thenin 5 te an rawn keng a. Zirtirtu chuan alu kha in kalna apiangah in keng zel ang a ti a.

Naupangho chuan alu chu an keng zel a, a lo tawih tan a, a rim chhia a, an ning ta em em a. A keng tam te phei chuan rit an ti em em a, an thin a rim hle tawh mai.

Kar khat hnuah zirtirtu hnenah chuan hrehawm an tihzia an sawi sap sap a. Zirtirtu chuan “Mi huat in neih chuan in rilru a kam reng ang a, in kalna apiangah in pai dawn avangin in hrehawm phah hle ang. Kar khat lek alu rimchhia pawh hrehawm in tih chuan midang huatna chuan hrehawmna nasa tak a thlen dawn che u a ni,” a ti ta a.

Huatna hi kan nun tihrehawmtu a ni tih kan hre theuh a. Mahse, huatna hi bansan a hnekin kan la pai reng fo. Mi haw tur hian hun leh hmun a awm chuang lo. Kan rilrua khâkna lo lian chuan midang min huattir mai thin. Huatna hi a Pathian thu lo tih kan hriat chuan kohhran mite chuan hmangaihnaa kan hneh zel a ngai hle.

Pathian thuin ‘Thinrim ula, sual erawh chu sual suh u; in thinur chu niin tlakpui suh se; Diabola chu hmun kian hek suh u,’ (Ephesi 4:26&27) a tih angin kan lungawi lohna leh thinrimna hi pai reng tur kan ni lo a, vawiina kan thinrimna leh mi kan huatna chu naktukah chuan kan theihnghilh tur a ni. Diabola hian kan chak lohna lai apiang a man thin a, kan inkarah hêm thlak a tum ran thin.

Huatna, thinrimna, thinurna, lungawi lohna te hi mihring kan nih angin kan nei thin ang. Mahse, heng zawng zawng hi hre reng lo tur leh theihnghilh turin min zirtir a ni. Hmangaihnain engkim a hneh thin angin midangte duhsak takin an tana tha tur zawngin i ngaihtuah thin ang u. Remna siamtute chu an eng a thawl a, Pathian faa vuahin an awm dawn si a.

Read more »

A dawtah eng nge a tih ang?

Lo neitu leh a ui hi kawng sirah an thu a. Lirthei a lo kal apiangin a ui chuan lirthei chu umin a bauh thin a, lirthei chu a haa sehin pawh din a tum thin. An thenawm pa chuan a ning ta hle mai a, “I ui hian lirthei hi a man din theih i ring rêng rêng em ni?” a ti a.

Lo neitu chuan “Chu chu ka buaina a ni lo. Ka buaina ber chu, man ta se engtin nge a tih ang tih hi a ni,” a ti a. Mi tam tak hi chuan tum mumal nei loin thil kan ti a, kan inti hah fo thin.

Mizote pawh kan lo changkang ve ta hle mai. Tum nei rana lehkha zir te, inkhelh te pawh kan thiam te ta. Zanah tui takin kan mu a, zinga kan thawh hian eng nge tih kan tum? Vawiinah hian eng nge ka tih dawn tih te hi ngaihtuah fo a tha awm e. Ni tina kan awm dan tur rel fel thlap zel hi a finthlak hle.

Duh apiang nei thei ni ta i la, chu kan duh apiang kan neih chu eng atan nge kan hman tih hi a pawimawh lai ber a ni. Kan hman tangkai lem loh hi kan kawl teuh thei tlat. Miten an neih avanga neih ve ngawt te hian tangkaina a nei mawh hle.

Thil neih teuh ai chuan neih chhun hman tangkai hi mi fing zia a ni zâwk si a. Uiin lirthei lo tlan a lo seh ziah ang khan khawvel changkannain a ken thil te hi lo nei ve thei zel mah i la, ui khan pawt ding thei ta sela eng tin nge a tih ang tih ngaihtuah tham fe a tling ang khan kan thil neih chu eng atan nge kan tih ang tih hi buaipui tham fe a tling awm e.

Kan tana tangkaina leh sawtpuina awm si loah hian kan inham buai anga kan sum leh tha tam tak kan seng ang tih a hlauhawm. Kan tih hmain emaw thil kan lei hmain eng atan nge tangkai anga eng tin nge ka hman ang, ka hmang tangkai tak tak dawn em tih leh kan hmang rei peih dawn em tih hi ngaihtuah hmasak fo a tha hle.

Read more »

Filter Test

Greek mifing Socrates zuitu mi pakhat hi Socrates-a hnenah a rawn kal a. “I thian pakhat chanchin ka rawn hrilh dawn che a,” a ti a. A thil hrilh tum chu a sawi tan nghal ta bawrh bawrh mai a.

Chu pa-in a sawi laklawh lai chuan Socrates chuan a lo pawt chat a. “Ngawi lawk teh, ka thian chanchin min hrilh hmain i thusawi tur chu ka lo thlifim (filter) lawk ang e,” a lo ti a.

“Filter hmasa ber chu DIKNA a ni. I thil min hrilh tur chu thudik tak a ni tih i chiang em?” a ti a. Pa pakhat chuan, “Mi sawi ka hriat a ni a,” a lo ti a. “I thil sawi tur chu a dik ngei a ni tih i chiang lo,” tiin Socrates chuan a sawi nawn leh a.

"Filter pahnihna chu THATNA a ni. Ka thian chungchang min hrilh tur chuan thatna a nei em?” tiin a zawt leh a. Pa pakhat “Nei chiah lo,” tiin a lo chhang a. Socrates chuan “I thil min hrilh tur chu a dik leh dik loh i chiang lo a, thil tha a ni bawk hek lo,” a ti leh a.

“Filter pathumna chu TANGKAINA a ni. Ka thian chungchang min hrilh tur chu ka tan tangkaina a awm dawn em?” a ti a. Pa pakhat chuan, “Awm lêm lo ang,” tiin a lo chhang a.

Socrates chuan tihian a sawi a, “A tha e. I thil min hrilh tur chu a dik tih i hre lo a, a tha lem lo a, tangkaina a nei bawk hek lo. Chung zawng zawng chu min hrilh i tum tihna maw?” a ti a.

Mi chungchang ka sawi dawn emaw midang kan hrilh dawn emaw a nihin khi’ng a chunga filter pathum hmang khian i thli fim hmasa thin ang u. Thil tul leh tangkai ni lem lo tam tak kan sawi thinin a rinawm. Heng kan thil sawi turte hi a dik a nih tih kan finfiah a ngai a. Kan fiah hnuah pawh a ngaithlatu leh kan sawia te tan thatna leh taikaina a neih dawn loh chuan sawi loh law law a finthlak zawk thin.

Sawi tur ngaihtuah nawn fo thin mi chu mi fing a ni a. Midangte tan harsatna aiin malsawmna leh lawmna thlentu an ni fo. Kan tawngkam chhuak hi chi-a al ni fo rawh se.

Read more »