Wednesday, March 18, 2015

Kristian Chhungkua



Mizo inneih dân kan sawi ruala a themtleng tê zâwk chu inthen dân hi a ni. Mihring zia chu famkim lo a nih angin hmangaihna kawngah pawh hmangaih dân kan thiam lo fo va. Induat dân leh induhsak dân pawh kan zir thiam hleithei lo chu a nih hi.

Hnam dang te atang hian chhungkaw inhmangaih dân leh inenkawl dân zir tur tam tak kan nei. Midang te chu tha taka kan nuihpui bâwk bâwk theih laiin kan chhûngte erawh bak deuh hlakin kan bia a; mi kawppuite nêna kaldun kan hreh loh hle laiin kan kawppuite nêna kaldun erawh thih hreh takin kan hreh fo. Chhungkua hi khawvêla kan awm chhûnga Alpha leh Omega, a bul leh a tâwp a ni.

Mizo hnam dân leh Kristianna phuah pawlhin kan innei a, kan thutiam lâkna erawh Pathian leh Kohhranhote hmaah a ni thung. Chu thutiam chu khawtlângin min hriatpui a, ram dânin a pawm thlap a ni. Inneih atanga ni sawmthum chhûngin Marriage Registrar hnênah inneih certificate kohhranin a pêk chhuah kan thehlût ang a, Marriage Registrar chuan inneih certificate min lo pe chhuak ang. Chu chuan kan inneihna kha dân hnuaiah dik taka kalpui a ni tih a tichiang.

Mizo hnam dânah inthen dân hrang hrang a awm a, tunah phei chuan The Mizo Marriage, Divorce and Inheritance of Property Act, 2014 avangin inthen dân thar siam a ni a, hmeichhiate hamthatna eng emaw zât siamsak an ni ta. Hei hian hmeichhiate tihuangtau lo hrâm se ka ti hle.

Kristian hming inchhâl, biak in hawng meuha innei zîngah kum khat êm pawh inkawl hman lova inthen leh ta eng emaw zât an awm. Kan inneihna hlutzia leh Pathian hmaa kan thutiam nghehzia kan hre chiang lo pawh a ni mahna. Mihring induhna leh inngainatna ringawt hi chuan thla tam a daih ngai lo rêng a ni.

CKTP rorel report 2015-in a târlan dânin kum 2014 chhûng khan biak ina innei tuak 1650 (40.57%) leh hmun danga innei tuak 2417 (59.42%) an awm. MTKP rorel report 2015-in a târlan dânin kum 2014 chhûng khan dan puitlinga nupui pasal nei tuak 424 (57.06 %) leh dân te-a innei tuak 319 (42.9 %) an awm. Hêng bâkah hian kohhran hrang hranga innei eng emaw zât an awm bawk.

tlangsam.blogspot.in târlan dânin Mizoram Compulsory Registration of Marriage Act, 2007 hman tan ni April 1, 2008 atanga April, 2014 thleng khân dân ang thlapa innei register zât chu 12,554 an tling a; Kristian 12,278, Buddhist 259, Hindu 17 an ni. Awareness that tâwk loh avangin innei record hi a la mumal vak lo va. A bîk takin Chakma awmna hmunah register an la tlêm hle niin Dy. Registrar General of Marriages chuan a sawi nia târlan a ni.

2005 khân United States-ah chuan inneihna tum maktaduai 2.2 a awm a, innei rate chu mihring 1000 zêlah 7.5 a ni. Inthen rate chu mihring 1000 zêlah 3.6 a ni. 2006 khân Canada-ah chuan inneihna tum 1,49,236 a awm a, 70,828 inthen an awm. Innei hmun thuma thena hmun khat zêl chu kum 30 an inneih hmain an inthen leh a ni.

Lovetoknow.com târlan dânin khawvêl puma inthenna tam dân chu heti ang hi a ni:

· Lâm mite leh Choreographers - 43.05%
· Zu dawr nghâktute leh a hmuna mite - 39.43%
· Massage Therapists - 38.22%
· Pawisa khelh leh nuam tawlhna hmuna mite - 34.66%
· Industry leh workship-a thawkte - 32.74%
· Athletes and Entertainers - 28.49%
· Thuziak mite - 15.92%
· Veterinarians - 11.04%
· Pilot - 10.96%
· Scientists - 8.79%
· Sakhaw rawngbawltute - 5.6%
· Optometrists (Mit power check-tute) - 4%
· Military Members - 3.7%
· Agricultural Engineers - 1.78%

Barna Group-in mi chi hrang hrang an kawmna leh interview an neihna atanga a lan dânin sakhaw hrang hranga nupa inthen dân tlangpui chu heti ang hi a ni:

· Protestant - 34%
· Muslim - 31%
· Jewish - 30%
· Catholic - 28%
· Hindu - 12.4 %

darndivorce.com târlan danin khawvêl puma inthenna tamna ramte chu:

· Sweden - 54.9 %
· United States - 54.8 %
· Belarus - 52.9 %
· India - 1.1 %

America rama inthen dân tlangpui chu:

· 11 % Puitling nupa inthen.
· 25 % Vawi khat tal nupui pasal then tawh.
· 34 % Kum 33-52 inkar inthen.
· 37 % Kum 53-72 inkar inthen.
· 18 % Kum 73 chin chunglam inthen.

Inthenna tihtlêm:

· Sum leh paia intodelh hmasak hian inthenna 30% a tla hniam thei.
· Kum 25 chung lama nupui pasal i neih hian inthenna 24% a tla hniam thei.
· Nu leh pa lungawina nupui pasal neih hian inthenna 14% a tla hniam thei.
· Sakhuaa rinna nghah tlat hian inthenna 14% a tla hniam thei.
· Lehkha thiam hian inthenna 13% a tla hniam thei.

Times of India târlan dânin India ramah Mizoram chu nupa inthen leh awm hrang tamna ber hmun a ni a. Mipa nupui then zînga 4.8 % chuan nupui an nei tawh lo va, hmeichhe pasal then zînga 6.9 % chuan pasal an nei tawh lo. Hei hian a târlan chian êm êm chu kan Kristianna hian kan nupa nunah kawngro a su lo hle tihna a ni.

Kohhran Dân Puitlinga inneih kan inzirtir nasa a, kohhran tinah thalai pâwl hrang hrangten tan kan la a, hma pawh kan sâwn hle. Amaherawhchu, he inneihna dân hian kan nupa nun a khawih che pha ta meuh lo. Inneihah kan duhtâwk niin a lang a, a bul tanna chauh a ni zâwk si. Kristian chhungkaw dik tak din a, thih thlenga rinawma nupa kawp chawi ni tura kan intuai thar leh a tûl hle. Nupa counseling lâk nachang te pawh hriat a hun ta.

Kristian chhungkua, inthen leh mai mai tawh lo tur din tura Kohhranhote hmaa inneih duh tâwk mai lovin Pathian hmaa innei kan ni tih hriat a, kan inneihna hian chatuan a hawlh a ni tih kan hriat thar leh a pawimawh hle. Sakhaw dang betute mah heti khawpa an rinawm a, an inneihna a ngheh chuan Pathian nung betute inneih chu a nghet lehzual tur a ni. Pathianin inneihna hi a siam a, inthen tur chuan a chhan kha Pathian pawhin a pawm tlâka dik (valid) a ni tur a ni.

'Kristian chhungkua’ tih hi a mawi a, a famkim a, a ropui a ni. He chhungkaw zahawmna leh ropuina tihmingchhiaa tihmêl mâwktu ni lo hrâm ang che. Mihring pawisawi mai kan ni lo a, Pathian pawisawi kan ni zâwk. Ram leh hnam, khawtlâng hmêl lanna ber chu chhungkua a ni si a.

Monday, March 9, 2015

Kohna



Missionary emaw, Pastor emaw, hnathawhna hmuna rinawm taka Pathian rawngbawl hi a khawi nge ropui ang tih ka ngaihtuah fo thin. Rev. C. Chanchinmawia chuan “Mahni in luma awm leh mission field-a awm te hi chu kan inang thei lo hrim hrim...” tiin a sawi. A sawi tum tak chu full time-a thawktute hi an dinhmun a sâng zâwk a tihna niawm tak a ni.

Abrahama te, Mosia te, Jona te, leh midang tam tak chu Pathianin hmaichhanah a bia a, a rawngbawl turin a ko a ni. Isua pawhin a zirtirte chu hmaichhanah a ko a, amah zui turin a sâwm a ni. Hêng kohna hrang hrang hian tum (goal) a nei a, an tum an hlen hma chuan theihtâwpin an bei thin.

Isua vana a lâwn dâwn khân a zirtirte leh a hnua Amah ringtu la ni zêl turte hnênah kohna a hnutchhiah a. Chu a kohna chu tûn thlengin a la ngai reng. “Isua chu an hnênah a lo kal a, anniho chu a bia a, ‘...Chutichuan kal ula, hnam tina mi zirtirahte siam ula, Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim hmingah chuan baptis ula, thu ka pêk zawng zawng che u pawm turin zirtir rawh u,’ a ti a.” (Mathaia 28:18-20) “Khawvêl zawng zawngah kal ula, thil siam zawng zawng hnênah chuan Chanchin Tha hi hril rawh u.” (Marka 16:15)

Kohna hran, danglam deuh, rilrua lang bîk riau, tukkhum mur chem chem, tur ut uttu pawh awm kher lo mah se, Pathian kohna hi a ngai reng. Eng ti tura piang leh seilian nge kan nih kan inhriat thar fo a tha âwm e. Missionary-a kal turin emaw BD zir turin emaw, volunteer-a thawk turin emaw kohna hran dawn kan inbeisei kher tur a ni lo. AD 33-na vêla Isua thusawi kha a la danglam lo a, a rawngbawl tura min kohna hi a la ngai reng a ni. Min kotu Isua a danglam ve ngai lo angin a kohna pawh a danglam lo va, a la ngai reng.

Friday, March 6, 2015

No VIP/VVIP



Bharat, ram ropuiah hian mi zawng zawngin VIP nih kan châk vek a. Hausa, rethei, keimahni tâwkah pawimawh êm êm vek kan duh. Kum 2009 atang daih tawh khân ‘VIP culture’ tih hi mithiamten an lo debate tawh a. Amaherawhchu, vai ngal sâng, intilal tak tak te thin leh lungah erawh a tla na lêm lo hle.

Sweden ramah chuan mi tu pawhin (thingpui sem atanga minister thlengin) traffic rule an bawhchhiat chuan chêng 1200 – 28000 thleng an chawitir thin. United Kingdom-ah chuan VIP culture hmuh tur a awm lo a, mi lâr emaw officer lian emaw pawh ni sela, dân bawhchhia chu hremna a thuhmun vek. Japan ramah pawh dân hnuaiah tu mah an danglam lo. New Zealand-ah chuan Prime Minister Helen Clark chu motor a khalh chak avangin man a ni.

2013 kum tâwp lama Delhi Assembly election-a rawn invawrh Arvind Kejriwal chuan VIP culture tihtawp a tum a, VIP anga enkawl a duh lo. Amaherawhchu, Jan Lokpal bill pass a nih tâk loh avangin a bâng a, 2015 inthlanah chuan Assembly seat 70-ah 67 la-in namên lovin a rawn chak leh ta a ni. Tunah pawh VIP/VVIP anga enkawl a duh lova, mi pangngai (common man) anga awm a tum tlat a ni.

NDTV hmalâknain tunah hian ‘No VIP campaign’ kalpui mêk a ni a. Ram chhûng hmun tinah a darh zau zêl. No VIP/VVIP campaign-in a tum ber chu VIP culture tia an sawi thin, minister, MLA leh sawrkar hotu lian te intih lalna mai bâkah an chhûngte intih-milenna tihbo a ni. A bîk takin minister/MLA fate hi an pate avangin an lo chapo ta thin a. Midangte hmuh hniamna leh deusawhna an chhâkchhuak fo va. VIP emaw intiin security check paltlang an duh lo fo.

Mizoramah pawh heti ang thil hi sawi tur a awm leh zeuh thin. Mipui vote hlu tak avanga tling thei chauh minister/MLA te hian VIP emaw an inti thin a. An pawimawhna kan sawi nêp ni lovin an pawimawh dân hi lalna ni lovin thawhrimna zâwk a ni.

Hmân deuh khân SP, Traffic-in “Minister leh MLA-te hi khuallian tura an sâwmin hma taka thlen a mawi si lo va, tlai deuh hlekah an chhuak a, a hun taka an thlen theih nân kawng kan lo sialsak thin...” a ti. Kohhran upa leh Pastor-te pawh thu an sawi dâwnin pawimawh âwm takin tan dâwnah an thleng chauh ngai lo va, mipui kal hmain an thleng zâwk thin. Minister/MLA an nih avanga thlen hma kha a mawi lohna a awm bîk miah lo.

Traffic jam tur hre sa vekin hma deuh hlekah chhuak mai sela, an thlen hma deuh leh an lo teihawi anga ti nia. Pawimawh bîk riau nih duhna rilru hi paih bo a hun ta hle. Kohhran upa leh Pastor-te hi ‘rawngbawltu’ kan ti a, mite tâna hna thawk turin kan beisei thin. Anni pawh hi VIP culture-in a ei ve mêk niin a lang. Kohhran leh sawrkar hi inzawm si lo, kaldûn a ni. Kohhran upa leh Pastor-te mipuite tâna thawk tura kan beisei laiin ram hruaitute erawh lal anga kan en daih hi a fuh zân lo.

Chapchar kût ni khân chawhma dar 11:30 vêlah Zarkawtah ka tlân a, Chanmari lam atanga rawn phei VIP light vuah kha traffic jam kârah a rawn inhnawh nasa mai a. Horn a hmet ri tuar tuar a, tihnghaihna awm hek lo, two wheeler takngial pawh a tlân hleithei lo kha a ni a. Traffic police kha an khawngaihthlâk hlein ka hria. Hlauh nei tih hriat tak khân an phi sek a, tihngaihna an hre bîk si lo. Car chhûnga chuang kha ka hmu lo nachungin a pawimawh hle ang tih chu ka ring, chu ai mah chuan a inti lal hle niin ka hria a ni.

Tlai dar 5:30 vêlah Dawrpui pheiah ka tlân a, traffic a jam nasa a. Ka hmaah chuan taxi-ah hian dam lo an phur a, emergency a nih avangin horn a hmet deuh reng a. A bula two wheeler tlân te chuan horn an lo hmet ve tuar tuar bawk a. Dam lo phur tih hre reng si thenkhatin ken an tum lawk lo tih ka hmuh khân mak ka ti hle a ni.

VIP kan ngaihdan leh kan hmuhdan hi a kûng thelhin kan thelh niin a lang. India ram lairil zâwkah VIP culture tihbo tuma tan an lâk mêk laiin Mizoramah pawh he culture hian zung a kai nghet ve ta hle a. Mahni engmah ni si lo, nu leh pa leh chhûngte avanga lo inlâk len ve ringawt te hi zah ngawih ngawihna tham a ni.

VIP dik tak, mipuite hian kan nihna kan inhre thin lo va. Lal nei hnam kan nih thin vang nge kan vote hlu tak avanga nihna chelh thei chauh te hi lal nihna kan pe a. An chhûngte thlengin kan tlawn a, an fate thlengin ram leh khawtlânga VIP-ah kan siam ta zêl a nih hi. Nang leh kei hi kan harhchhuah a, he VIP/VVIP culture hi tibo tura tan kan lâk a hun ta. Mi zawng zawng hi Pathian leh dân hnuaiah kan intluk tlâng vek a ni.

Wednesday, March 4, 2015

Challenge



Pathian thu-in engtin nge a tih? “Ni hnuhnungahte chuan hun khirh takte a lo awm ang.” (II Tim. 3:1) “Mi sual leh tihdertute erawh chu mi bum leh buma awmin an sual zual deuh deuh ang.” (II Tim 3:13)

Bible-in a sawi hi a thleng dik zêl dâwn a, khawvêl sualna hi a pung zêl a ni. 2015 kum bul kan tan dân te hi Mizorama thleng tura kan suangtuah phâk ngai loh khawpa thil râpthlâk a ni. Pathian thu atanga kan hmuh dân chuan hei aia nasa pawh hi a la thleng zêl dâwn a ni.

A nih chuan hun hnuhnunga sualna nasa zêl do lêt tur hian ringtute hian tihtur kan nei ve lo’ng maw? Sualna tuipuiin min chîm pil mai loh nân Krista kohhrana ringtute hian nikum aia nasa zâwka Pathian kan auh a, nimin aia nasa zâwka kan rinna kan sawh ngheh a hun ta hle.

Khawvêl sualna challenge tur hian nang leh kei hian tihtur kan nei. Chak taka awm a, huaisen taka Krista ram lâk tuma ke kan pên theih nân TAWNGTAI kan uar lehzual a hun a, BIBLE chhiar kan taimâk lehzual a hun a, INKHAWM kan thlahthlam loh a hun ta hle. Sualna a pung zêl dâwn; piangthar inti si sualna hneh lo ringtu pawh an pung zêl dâwn.

A ngai ang renga kan kal hian Pathian ngaihah chuan hnungtawlh kan ni. Nimina ringtu tha tak kha vawiinah chuan sualin a keuh thlu dêr thei. Inring renga awm tur kan ni. Sualna hi do lo mah ila, min do sa hrim hrim. Chuvangin kan do lêt loh chuan bêl chhûnga sa kan ni mai.

Mahni that thata that ngawt a hun ta lo. Mi tha satliah, tangkaina nei si lo chu eng tik niah emaw sualin a hneh ngei ang. Thil tha lo tam tak kâra lêng kan ni a, taimâk kan chhuah lehzual loh chuan hnehin kan awm mai ang. Khawvêl sualna pung zêl khing tâwk tura Pathian kan auh a, kan inpêk lehzual a hun tawh hle.


 
Design by Free WordPress Themes | Re-arranged by Lei hringnun