Wednesday, January 11, 2017

PATHIAN



‘Pathian’ han tih hian tum pakhat a kâwk a, chu chu engkim siamtu leh dintu, a bul leh a tâwp, mihring chhui chhuah phâk loh hi a ni.

Khawvelah hian sakhaw hrang hrang a awm avangin rindan leh pawm dan pawh chi hrang hrang a awm. Pathian kan sawifiah dan leh kan rin dan pawh a inang lo a, keimahnia a inpuan dan pawh a inang hek lo. Eng sakhua pawh hian pathian awmin an ring a, sakhaw nei lo kan tihte pawh hian pathian awm an ring ve tho.

Khawvela sakhaw hrang hrangte

Khawvelah hian sakhaw hrang hrang 4,200 vêl awm anga ngaih a ni. A thente chu hmanlai sakhua, ral titih tawhte pawh a awm. Sakhaw hrang hrang te chu hlawm lian deuh deuh 30-ah a then theih awm e, chungte chu-

Aladura (West Nigeria), Asatru (Scandinavia and USA), Bahā'ī Faith (Tehran, Iran), Bon (Tibet), Buddhism (NE India), Cao Dai (Vietnam), Chinese Religion (Folk Religion of China), Christianity, Confucianism (China), Druze (Cairo, Egypt), Eckankar (Las Vegas), Epicureanism (Athens), Falun Gong (China), Gnosticism, Greco-Roman (Greeks & Rom), Hinduism (India), Islam (Mecca, Soudi Arabia), Jainism (Eastern India), Judaism, Mayan religion (Mayan Civilization), Mormonism (New York), New Age, New Thought (USA), Rastafarianism (Jamaica), Scientology (California), Shinto (Japan), Sikhism (Punjab, India), Taoism (China), Wicca, Zoroastrianism (Persia)

Heng sakhaw hrang hrang rindan atanga chhûtin khawvelah hian pathian maktaduai 320 vel chibai buk anga ngaih a ni.

Sakhaw hrang hrang lo pian dan leh zuitu zat

Sakhaw hrang hrang lo pian dan hi hriat vek sên a ni lo a. A lian zual leh lar zual chauh kan tarlang dawn a ni. Tun dinhmuna zuitu mihring zat pawh kan thai lang nghâl ang. Tunah hian khawvel pumpuiah mihring tluklehdingawn 7.4 kan awm.

Buddhism: 520 BC vela Siddharta Gautama (the Buddha)-in NE India-a a lo zirtir thin a ni. A zuitu maktaduai 360 vel an awm. Buddha hian Pathian lam thu a ngaihtuah lutuk lo a, a lungkham ber chu ‘awmdan dik’ thu a ni. Nunnemna te, dikna te, thuhnuairawlhna te, rannung nunna pawisak te hi a thupui lian deuh deuh a ni.

Confucianism: Confucia-an 551–479 BC hun laia China-a a hmuh chhuah a ni. A zuitu maktaduai 5-6 an awm. Zahngaihna, dawhtheihna, zahawmna, khawtlang laka dikna, chhungkua leh ram tana rinawmna te hi a zirtirna langsar zual a ni.

Hinduism: India rama chêng hmasate sakhua a ni a, dintu bik awm lo, a din tan hun pawh hriat theih loh a ni. A zuitu maktaduai 900 an awm. Brahman chu an pathian engkim ti thei leh ropui ber a ni a, pathian chi hrang hrangin a inlantir thin. Chatuan nunna chang tur leh an pian nawn pawha a aia tha zâwka an pian theih nan Yoga (meditation), puja (worship), hunserh (devotion) pathian hnena hlan a, ram thianghlima biakzin te hi an zirtirna ber a ni.

Islam: Zawlnei Muhammad-a zirtirna 622 BC Mecca, Saudi Arabia atanga intan a ni. A zuitu tluklehdingawn 1.3 an awm. Allah chu an pathian a ni. Mihring chuan a thih hnu-ah hmun tha a chan theih nan pathian lakah a inpumpêk tur a ni. Ban panga an tihte chu – rinna, tawngtaina, midang tanpuina, biakzin leh chaw ngei.

Jainism: Mahavira-an 550 BC, Eastern India-a a hmuh chhuah a ni. A zuitu maktaduai 4 an awm. Pathian tam tak an nei a, engkim siamtu pathian a awm an ring lo. Pian nawnna atanga nun tha zâwk chang turin thil sual tih kalsan a, tha zawka nung tur leh thilnung laka dawhtheihna lantir te chu an zirtirna ber a ni. Tharum thawh loh, dikna, nupui pasal nei lo tura inserh, rukruk loh, duham loh te chu an thupui ber a ni. Tawngtai leh sakhuana thil vel hi tûl loah an ngai.

Sikhism: Guru Nanak-in kum 1500 khan Punjab, India-a a hmuh chhuah a ni. A zuitu maktaduai 23 an awm. ‘Ik Onkar’ chu an pathian a ni. Pathian duhzawnga awm tura mahni inphatna hmanga sipai thianghlim niha dikna tan tura beih chu an thupui ber a ni. Nun tha zawk chang tura piang nawn turin inbuk tawka hnathawh, pathian chibai buk leh midangte tanpuina pek chu an zirtirna ber a ni.

Taoism: Lao-Tzu zirtirna 550 BC, China atanga rawn indin chhuak a ni. A zuitu maktaduai 20 an awm. Chhungrila inremna leh dam reina an thupui ber a, heng thil nei tur hian Toa duhdan hrang hrang zawm a ngai.

Falun Gong: Li Hongzhi-in kum 1992-a China-a a hmuh chhuah a ni. A zuitu maktaduai 10 an awm. Thlarau lama dinhmun tha ber nei thei tur chuan Falun Gong duhdan zawm a ngai. Dikna tihpun te, thil phalna te, dawhtheihna te hi an thupui laimu a ni. Sa ei loh tur an ti bawk.

Judaism: Kum BC 1300 atanga Hebrai sakhua a ni. A zuitu maktaduai 14 an awm. Pathian thu pêk zawma dik taka nun. Hun lo la kal tur aiin tuna kan hun hman mêk hi a pawimawh a ni tiin an inzirtir ber thin. Inrinni-ah Synagogue-ah an inkhawm thin.

Chinese Religion: China mite hmanlai atanga an hnam sakhua a ni. A intan hun hriat theih a ni lo. A zuitu maktaduai 394 an awm. Nunphung tha tak leh thih hnu pawha hlim taka an awm theih nan inthawi leh pi pute thlarau biak an inzirtir. Pian nawn lehna awmin an ring. 

New Age Religion: Helena Petrovna Blavatsky leh Annie Besant-ten kum zabi 19-na chho-a an tih chhuah a ni. A zuitu maktaduai 5 an awm. Pathian chu hmun dang leh thil dangah awm loin keimahniah hian a awm a ni. Keimahni hi Pathian kan ni an ti.

Christianity: Isua Krista zirtirna zawmtute an ni. A zuitu tluklehdingawn 2 an awm.

Pathian nihna sakhaw hrang hrang rindan

Kristiante Pathian leh sakhaw dang pathian nihna tarlang ila.

1. Buddhist chuan eng pathian mah chibai an bûk lo. Buddhist mite an tawngtai emaw rilru an sawrbing hian Pathian hnena kan tawngtai ang hi a ni lo a, mimal inthununna (self discipline) lam a hawi thin. Rilru sawrbingna atangin miin Nirvana (nat awm lohna, duhthusam awm lohna, mahni inhriatna awm lohna, thihna leh pian nawn lehna awm lohna) a thleng thei. Kristiante Pathian erawh a awm ngei a, mi tam tak hnenah a inlâr thin. Mihring rilru sawrbingna atanga pawh theih a ni ngawt lo a, thlarau tanpuina kan mamawh.

2. Confucianism-ah chuan pathian sawi tur bik pawh a awm chuang lo. Khawtlang leh ram tana tha turin theih tawp an chhuah a, nundan phung inzirtirna a ni deuh ber. Mihring nunphung kalkawng inkawhhmuhna ang chauh a ni. Christianity-ah chuan Pathian dik tak chiang taka tarlan a ni a. Bible-ah mihring nundan tur pawh tam tak a inziak a ni.

3. Hindu pathian ropui ber Brahman chu pathian chi hrang hrang (mipa emaw hmeichhia)-in a intarlang thin. Heng pathian hrang hrangte hi milem, temple, puithiam, lui, ramsa leh thildang hmangin an inlantir thin. Kristiante Pathian chu pakhat a ni a, thil dangah a chang ve ngai lo.

4. Islam sakhuaah chuan pathian pakhat chauh Allah a awm. Muslim-te chuan Allah chu engkim siamtu leh thil tha leh tha lo pawh siamtu a ni an ti. Engkim lo thleng hi Allah duhdan vek a ni. Thiltithei ber leh roreltu fîr tak a ni. Mite an dam laia an thiltih that dan a zir leh sakhuana lama an inpek dan a zir zela zahngaihna lantir thin a ni. Allah chu thil tih that leh sakhuana thila chibai bûk tur a ni. Mi an thihin an dam laia sakhuana lama an thil tih that ang zela lawmman siamsaktu leh an tih that loha hrem thin a ni. Christianity-ah chuan mihring thiltih thatah chatuan nunna a innghat lo. Pathianin Isua Krista kaltlangin Krawsah min rawn chhandam a, a ring apiangin chatuan nunna an chang thin. Mihring chunga thil lo thleng zawng zawng hi Pathian duhdan vek a ni kher loin a rinawm. Mihringin duhthlanna kan nei a, hei hi Pathianin min zahsak a, kan duhthlannaa a lak atanga kan tawlh bo chuan kan tuar thin.

5. Jainism rindanah chuan lei leh van hi chatuan daih a ni. Pathian pawh tam tak a awm. Pathian, mihring leh thil nung tinreng hi a thuneih dan indawtin a inrem fel thlap a ni. Christianity-ah chuan lei leh van hi chatuan daih a ni lo a, lei thar leh van thar siam a ni ang. Pathian thilsiamah hian mihringte hian thuneihna leh tihtheih engmah kan nei ve lo. Khawvela thil awm te erawh enkawl turin min dah mai chauh a ni.

6. Sikhism rindanah chuan Ik Onkar chu an pathian a ni. Pathian hminga tawngtai leh rilru sawrbingna te, temple-a inserh hran te leh hnathawh, chibai buk leh thilpek a inbûk tâwk tur a ni. Puithiam ni tura inserh hran an pawm lo. Kristiannaah chuan Isuan min tuarsak avangin mitin hi kan inpuithiam thei tawh a, mimalin Pathian kan be tlang thei. Khawvel thil aiin van lam thil ngai pawimawh zawk turin Bible-in min hrilh bawk.

7. New Age chuan keimahni hi pathian kan ni a, thiltihtheihna leh chatuan mi nihna kan nei an ti. Engkim siamtu Pathian hi a awm an ring lo. Keimahniah hian pathian a awm avangin pathian dang kan mamawh lo an ti. Mimalin an hmuh, hriat, ngaihtuah leh tawn te hi chatuan thil vek a ni an ti. Genesis kan en chuan mihringte hi Pathian thilsiam kan ni a, Pathian tluk leh Pathian kan ni lo tih chiang takin a lang. Kan thiltih ang zela ro min relsaktu tur a ni.

8. Christianity-ah chuan Pathianin a fapa Isua Krista hmangin Krawsah min rawn chhandam a, chu chhandamna Isua chu miin a lo rin ve a ngai. Rinna hi a pawimawh em em a ni. Rinna mai bakah Pathian rinna chu thiltiha lan chhuahtir a ngai bawk.

Sakhaw hrang hrang pathian hriat dan

· Hindu ho chuan pathian leh pathiannu tam tak an nei. Karma (thiltih, hna thawh) hrang hrangah thlarau nun tha zawk an chan theih nan mimalin nasa takin an bei thin.
· Buddhist chuan pathian a awm lo an ti. Mahni inthununa duhna leh awhna lak ata zalen an tum.
· New Age chuan pathian kan ni an ti.
· Muslim chuan thiltithei tak, mahse hriat loh pathian an bia. Thih hnua paradise an chan theih nan Sakhaw serh leh sang an zawm.
· Christian te chuan hmangaihna Pathian leh nelawm tak kan bia.

Pathian leh Allah danglamna

Islam pathian Allah leh Kristiante Pathian danglamna han tarlang ila.
· Pathian fapa mal neih chhun chu Isua a ni. Allah chuan fapa mal a nei ve lo.
· Pathian chuan a Fapa mal neih chhun mihringte tan a pe a, Amah ring apiang chuan chatuan nunna an nei. Allah chuan engmah a hlan ve lo. A duh anga awm te chauh a chhandam thin.
· Pathian chuan Isua Krista hmangin sual man min peksak. Allah chuan kan sual man engmah min peksak ve lo.
· Isua thisenin mihring zawng zawng sual a tlengfai thei. Allah chuan tu mah a tlan lo, mi tinin an sual man an pek a ngai.
· Pathian Chhandamna hi Isua hmanga thawh zawh a ni. Allah chhandamna chu mihring thiltih ang zel a ni.
· Pathian chhandamna chu Isuaah a ni a. Muslim chhandamna chu Mohammed-a chu engkim leh zawlneia rin a ni.
· Bible-in Isua hi Pathian fapa a ni a ti a. Muslim chuan Isua hi Pathian fapa a ni lo an ti.
· Pathian chuan a fapa Isua chu kawng leh thutak leh nunna a ni a ti a. Allah chuan Isua chu thu puangtu chauh a ni a ti.
· Pathian chuan mipa leh hmeichhia intluk rengin a en a. Allah chuan a en ve lo.
· Pathian chuan nupui pasal pakhat chauh neih a phal a. Allah chuan nupui pakhat aia tam neih a phal.
· Van ramah chuan inneih a awm tawh lo ang. Allah hnenah chuan mipa rinawmte chuan nupui tam tak an nei thei ang.

Messia:
Judaism leh Islam-in messia chungchang an ngaihdan.
· Judaism chuan messia chu lo la kal tur a ni an ti. Pathian ang ni loin hotu angin a lo la kal ang. Isua kha messia a ni lo a, thuhriltu ropui tak angah an ngai.
· Islam chuan Isua kha messia angah an ngai a, mahse, Pathian fapa ni loin mihring zawlnei niah an ngai.
· Christian-te chuan Isua Krista kha messia-ah kan pawm thlap a, khawvel chhandamtu leh kan thih aia thiah kan pawm.

Pathian nihna tak

Pathian chu engkim ti thei a ni
1. Genesis 17:1 Tin, Abrama chu kum 99 mi a nihin, LALPA chu Abrama hnênah chuan a rawn inlâr a, a hnênah, “Kei, Pathian Engkimtitheia ka ni; ka hmaah awm la, thafamkimin awm rawh.”
2. Exodus 6:2-3 Tichuan Pathianin Mosia a bia a, a hnênah, “Kei JEHOVA ka ni: Abrahama hnênah te, Isaaka hnênah te leh Jakoba hnênah te khân Pathian Engkimtitheiain ka lo inlâr ta a, ka hming JEHOVA-in erawh chuan an hnênah ka la inhriattîr lo va.”
3. Jeremia 32:17 Aw LALPA pathian, ngai rawh, i thiltihtheihna nasa leh i kut pharin lei leh van i siam ta a; i tan thiltih harsa lûtuk a awm rêng rêng lo va.
4. Jeremia 32:27 “Ngai rawh, kei LALPA hi tisa nei zawng zawngte Pathian ka ni a, ka tan harsa lûtuk a awm êm ni?” tiin.

Pathian chu khawi hmuna awm a ni
1. Sam 139:7 I thlarau hnên ata hi khawiah nge ka kal ang? I hma ata hi khawiah nge ka tlan bo vang?
2. Jeremia 23:24 Hmun biruah ka hmuh theih loh tûra boru thei an awm dawn êm ni? Tih hi LALPA thu chhuak a ni. Lei leh vanah hian ka khat a ni lâwm ni? Tih hi Lalpa thu chhuak a ni.

Pathian chu engkim hria a ni
1 Johana 3:20, Pathian chu kan rilru aiin a ropui zawk a, engkim a hre si a.

Pathian chu fing tak a ni
Rom 11:33, Pathian finna leh hriatna ngahzia chu a va thuk em! A rorelnate chu hriat theih rual leh, a kawngte chu chhui theih rual a va ni lo em!

Pathian chu chatuan a ni
1. Sam 90:2, Tlangte pian hmaa, Leilung leh khawvel i din hma pawh khan, Chatuan ata chatuan thleng pawhin nang chu Pathian i ni.
2. 1 Timothea 1:17, Lalber chatuana awm, chhe thei lo, hmuh theih loh, Pathian taka chauh chu chatuana chawimawi leh ropuiin awm rawh se. Amen.

Pathian chu a thianglim a ni
1. Sam 99:9, LALPA kan Pathian chu chawimawi ula, A tlâng thianghlimah chuan chibai bûk rawh u; LALPA kan Pathian chu a thianghlim si a.
2. 1 Peter 1:16, “Nangni in thianghlim tur a ni, kei ka thianghlim si a,” tih ziak a nih kha.

Pathian chu tawp chin nei lo a ni
1. Rom 11:33, Pathian finna leh hriatna ngahzia chu a va thuk em! A rorelnate chu hriat theih rual leh, a kawngte chu chhui theih rual a va ni lo em!
2. Sam 145:3, LALPA chu a ropui a, nasa taka fak tûr a ni; A ropuizia chu chhui chhuah rual a ni lo.

Pathian chu êng a ni
1 Johana 1:5, Tin, thuchah a hnen ata kan hriata in hnena kan hrilh chhawn tur che u chu hei hi a ni: Pathian chu eng a ni a, amahah chuan thim reng reng a awm lo.

Pathian chu thlarau a ni
1. Johana 4:24, Pathian chu Thlarau a ni; a chibai buktuten thlarau leh tih tak zetin chibai an buk tur a ni,” a ti a.
2. 2 Korinth 3:17, Tin, Lalpa chu Thlarau chu a ni a; Lalpa Thlarau awmna apiangah chuan zalenna a awm thin.

Pathian chu trinity a ni
1. Matthaia 3:16-17, Tin, Isua baptisma a chan veleh tui atan a chhuak ta nghal a: tin, ngai teh, a tan van a lo inhawng a, Pathian Thlarau chu thuro anga lo chhukin, a chunga lo fu a hmu a. Tin, ngai teh, van atangin awin, “Hei hi ka Fapa duh tak, ka lawm em ema chu a ni,” a ti a.
2. Matthaia 28:19, Chutichuan kal ula, hnam tina mi zirtirahte siam ula, Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim hmingah chuan baptis ula,
3. 2 Korinth 13:14 Lalpa Isua Krista khawngaihna te, Pathian hmangaihna te, Thlarau Thianghlim pawlna te chu in zaa hnenah awm rawh se.
4. Juda 20-21, Nimahsela, duh takte u, nangni zawngin in rin chhan thianghlim ber chungah chuan nangmahni leh nangmahni inrem chhovin, Thlarau Thianghlimah tawngtaiin, chatuan nunna neihtirna khawp kan Lalpa Isua Krista khawngaihna chu nghak chungin, Pathian hmangaihnaah chuan invawng tha rawh u.

Pathian chu danglam ve ngai lo a ni
Malakia 3:6, Kei LALPA hi ka danglam si lo, chuvângin nangni, aw Jakoba fate u, tihboral in ni lo ve.

Pathian chu pakhat, hmun tina awm a ni
1. Isaia 43:10, Mi hriata, mi rina, amah chu ka ni tih in hriat theihna tûrin, nangni hi mi hriatpuitute in ni, ka chhiahhlawh ka thlana pawh chu, LALPAN a ti: ka awm hma chuan Pathian rêng rêng din an awm lo va, ka awm hnuah pawh an awm hek lo vang.
 2. Isaia 44:6 LALPA, Israel-ho Lal, an tlantu sipaihote LALPA chuan heti hian a ti: "Kei hi hmasa bera chu ka ni a, hnuhnung bera pawh ka ni; keimah lo chu Pathian rêng rêng an awm lo.
 3. Isaia 44:8 Hlau suh ula, tih hek suh u: hmasâng khan in hnênah ka sawi tawhin ka hriattir tawh che u a ni lâwm ni? Tichuan nangni hi mi hriatpuitute in ni. Keimah lo hi Pathian rêng rêng an awm êm? A ni, Lungpui rêng rêng a awm lo; pakhat mah a awm ka hre lo.
 4. Isaia 45:5-6 Kei hi LALPA chu ka ni, a dang rêng rêng an awm lo; keimah lo chu Pathian rêng rêng an awm lo: keimah lo chu a dang rêng rêng an awm lo tih ni chhuahna lam atang leh thlang lam atanga an hriat theihna tûrin, mi hre ngai lo mah la, i tai ka hrensak ang che: kei hi lalpa chu ka ni, a dang rêng rêng an awm lo.

Pathian mizia

1. Pathian chu tha tak a ni
1. Sam 25:8, LALPA chu a thain a dik a ni: Chuvangin mi sualte chu kawng a entir ang.
2. Sam 119:68, Nang chu i tha a, thil tha i ti bawk a; I thuruatte chu mi zirtir ang che.

2. Pathian chu ngaihdamna ngah tak a ni
1. Sam 86:5, LALPA, nang chu i tha a, ngaihdam i peih a, A kotu apiang che chungah ngilneihna i ngah si thin a.
2. Daniel 9:9, Zahngaihna leh ngaihdamna chu Lalpa kan pathian chuan a nei, a chungah hel ta mah ila;

3. Pathian chu zahngaihna ngah tak a ni
1. Sam 67:1, Pathianin min khawngaih sela, mal min sawm sela, A hmêl chu kan chungah rawn entir rawh se; (Selah)
2. Jacoba 5:11 Ngai teh u, tuartute chu engthawl kan ti a; Joba chhelzia chu in hria a, Lalpan a tawpa a tihzia pawh kha in hmu bawk a, Lalpa chu khawngaihnain a khahzia leh zah a ngaih theihzia pawh kha.

4. Pathian chu dawhthei tak a ni
1. Sam 86:15 Nimahsela, aw LALPA, nang chu Pathian, lainatnaa khat, mi khawngaih thei, Thinnel, ngilneihna leh thutak ngah i ni.
 2. Rom 2:4, 2:4 A nih loh leh, Pathian thatnain simna turin a hruai thin che tih hre lovin,a thatna ngahzia leh, a entheihzia leh, a dawhtheihzia te chu i ngainep em ni?
 3. 2 Petera 3:15 Tin, kan Lalpa dawhtheihzia chu chhandamnaah ruat rawh u; kan unaupa duh tak Paula pawhin a hnena finna pek ang zela in hnena a ziak ang khan;

5. Pathian chu thikthuchhe tak leh phuba lak hmang a ni
1. Exodus 20:5
2. Nahuma 1:2
3. Exodus 34:14 “Pathian dang reng reng chu i be tur a ni si lo va: LALPA chu a hming reng pawh thîkthuchhiaa a ni a, Pathian thîkthuchhia a ni si a.”  

Pathian dang aia Kristiante Pathian kan rinna chhan tur

1. Kristiante Pathian hi pathian dang zawng zawng ang lo takin nang leh kei nena inpawlna tha tak neih duh mi a ni. (Genesis 5:22 Methusela a neih hnu chuan Enoka chu kum 300 chhûng zawng Pathian nên an lêng dûn thîn a. Genesis 6:9 Nova chu mi fel tak a ni a, a dam rualpuite zîngah chuan sawisêlbo a ni: Nova chu Pathian nên an lêng dûn thîn a.)

2. Kristiante Pathian hi hmalam hun zaa za sawi dik thin a ni. (Micah 5:2 5:2 Nimahsela nang Bethlehem Ephratha, Juda ram sâng tamtak zînga telah tê hlê mah la, nangma lak atang hian Israelho rorêltu tûr chu ka tân a lo chhuak ang a; a lo chhuahna chu hmasâng ata, chatuan atangin a ni.)

3. Kristiante Pathian hi science hmang pawha zaa za teh dik theih a ni.

Hmanlai chuan-
• Lei hi a phek a nih an ring.
• Ni hian khawvel a hel a nih ang ring.
• Hmanlai pathian Atlas an tih chuan khawvel hi a kokiah a pu niin an ngai.

Bible chuan-
• Khawvel hi a mum a ni. (Job 26:10 tells us that God “has inscribed a circle on the surface of the waters at the boundary of light and darkness.”)
• Ni khian heltu a nei a ni. (David said about the sun in Sam 19:6, “Its rising is from one end of heaven, and its circuit to the other end.”)
• Khawvel hi eng chungah mah a innghat lo. (Job 26:7, “He [God] hangs the Earth on nothing.”)

4. Kristiante Pathian hi hmangaihna sang ber lantirtu a ni. (A fapa Isua Krista kan thih ai a thihtir.)

5. Kristiante Pathian hi zaa za rintlak lehkhabu ziaktu a ni.
• Muslim chuan Bible hi a bawlhhlawh a ni an ti.
• Atheist chuan Bible-ah hian dik lo tam tak a awm an ti.
• Sam 86:8 Aw LALPA, pathiante zingah nang ang rêng rêng an awm lo va, I thiltihte ang hi thiltih rêng rêng a awm hek lo.

Greek Pathian Zeus leh Kristiante Pathian

Greek pathian Zeus leh Kristiante Pathian hian inanna leh danglamna tam tak an nei. Zeus leh Kristian Pathian hian khawvelah ro an rel ve ve a. Thiltithei tak leh an miten an hlauh em em an ni. An duh loh dana an mite an awm chuan khawvel kalphung ni lo leh danglam takin an hrem thin bawk.

Isua leh Perseus
Nula virgin atangin an lo piang ve ve a, an pian hlimin hmelhma an nei ve ve. Anmahni thah tumin veh mah se, venhimna hnuaiah an him thei a ni. Isua Krista erawh chuan a lo puitlin hnu-in a mite tan a nun a hlan a, Krawsah a thi a ni.

An danglamna
Greek pathian chu thiltithei tak leh ropui tak a ni a, mihring aia chungchuang leh a thiltihtheihna pawh nasa taka lantir thin. Hlauhawm taka inlan thin a ni. Kristiante Pathian chuan a mite chu amah ang turin a zirtir a. A ke hniaka zui turin kawng a kawhhmuh a, nelawm takin a awm a, a mite chu a thian ang maiin a kawm thin.

Tlângkawmna
Pathian hi a awm ngei a ni tih hre tur chuan testimony kan neih a ngai. Khawvel hmasawn leh changkang zelah kan dai chin a zau zel a, sakhaw hrang hrang betu fing tak tak kan la tawng ang. Kristianna hmanga cho ngam turin kan rin Pathian leh sakhaw dang pathian hi kan hriat chian a hun tawh hle.

1. Pathian hi engkim chunga roreltu a ni. A bul leh a tâwp a ni. Tâwp chin nei lo leh thi thei lo a ni. Hmun tinah a awm a, mi tin biak pawh mai theih a ni. (Thupuan 21:6)

2. Pathian hian engkim lei leh vana awm zawng zawng, hmuh theih leh hmuh theih loh pawh a siam a, a enkawl vek a ni. (Kolossa 1:16)

3. Pathian hian hun kal tawh, tun hun leh hun lo la kal tur zawng zawng a hre vek. Engkim a hriat loh reng a awm lo. Thil lo thleng tur zawng zawng pawh a hre vek a ni. (Rom 11:33)

4. Pathian hian engkim a ti thei a, a tifel vek thin. A tan thil harsa reng reng a awm lo. (Jeremia 32:17)

5. Pathian hian engkim a thunun vek a ni. Khawvela thil awm zawng zawng leh van thengrenga mi te, angel leh sual thlarau zawng zawng pawh a thunun vek a ni. Setana pawhin Pathian thu lo chuang engmah a ti thei lo, Pathian phalna a la hmasa phawt zel. (Sam 103:19)

Khawvela sakhaw hrang hrang dinhmun (2012)

Religion
Adherents
Percentage
2.2 billion
31.50%
1.6 billion
22.32%
≤1.1 billion
15.35%
1 billion
13.95%
394 million
5.50%
376 million
5.25%
Ethnic religions excluding some in separate categories
300 million
4.19%
100 million
1.40%
23 million
0.32%
15 million
0.21%
14 million
0.20%
7.0 million
0.10%
4.2 million
0.06%
4.0 million
0.06%
4.0 million
0.06%
2.6 million
0.04%
2.0 million
0.02%
1.0 million
0.01%
0.8 million
0.01%
0.6 million
0.01%
TOTAL
7167 million
100%

Thu lâkna
1. Liangkhaia, Rev. ‘Sakhaw Khaikhinna’
2. www.skepticsannotatedbible.com/
3. www.everystudent.com/
4. www.quora.com/
5. www.truthortradition.com/
6. www.greekmythzeus.weebly.com/
7. www.christianity.com/
8. www.notashamedofthegospel.com/
9. www.religionfacts.com/
10. www.quora.com/
11. www.greekmythzeus.weebly.com/
12. www.wikipedia.org/

Missionary Day 123-na



January ni 11 hi Missionary Day vawi 123-na a lo ni leh ta reng mai. He ni hi Mizoram tân chuan ni chhinchhiah tlâk leh hlu ber zinga mi a ni. Zosap missionary-te kan tâna an hlutzia hi kan theihnghilh mai ang tih a hlauhawm hle. Sap Upa (Rev. FW Savidge) leh Pu Buanga (Rev. JH Lorrain) te kha Pathianin Mizoramah rawn tîr lo ta se tun dinhmun hi kan thleng kher lo maithei. Fak tlâk chu faka chawimawi phu chu chawimawi mai hi a zâr zotute tân chuan kan tihmâkmawh a ni.

December ni 25 (Krismas ni), 1871 khân sap sipai officer, Thomas Herbert Lewin (Thangliana) chu a nupui Dari leh a hote nen Belkhai atanga mêl 6 Tuikawi khuaah Krismas hman puiin an kal a. Mizote hnênah Isua pian thu a sawi nghe nghe. March Ni 15, 1891 khân The Welsh Calvinistic Methodist Foreign Mission hnuaia Khasi hills Shella khuaa missionary thawk lai Rev. William Williams chuan Mizote chanchin a lo hriat thawi tawh avangin missionary intirh nân a tha dâwn em tih en thlithlai turin Tlawng dung zawhin Mizoram a rawn zin a, Bible milemte pawh a sem ni âwm a ni. A rual hian midang pathum Scottish mi Benjamin Aitken, Assamese mi Kasinath leh Khasi mi U Khanai te an rawn tel ve bawk. Thla khat chauh châm phalna pêk a nih avangin a thawhna lamah a haw leh thuai a. William Williams-an Mizote min veina hi a ropui; amaherawhchu, hemi hnu lawk April 21, 1892-ah a thi ta hlauh mai a, a thil tum erawh a tihlawhtling thei ta lo.

January 11, 1894 khan kan rama missionary hmasa ber Sap Upa leh Pu Buanga-te chuan Sairang an lo thleng a. Heta tanga chhiar tana a kum za-na, Mizoram Gospel Centenery chu Mizoram kohhran lian pahnih Mizoram Baptist Kohhran, Presbyterian Church of India, Mizoram Synod leh kohhran dangte chuan lungrual takin Mizoram pum huapin 1994 khân ropui takin an lawm a ni.

Pu Buanga hi tawng lama mi ril, mi thiam, tawng thiam chak tak a ni a, Sap Upa lah Cambridge University chhuak, Ph.D nei a ni bawk. Hei hi hnam missionary hmasa ber ni tura thil pawimawh tak a ni. Mizoram an rawn luh hnuin Mizo tawng A, Aw, B min siamsak a, Mizote lehkha zirtirin ziak leh chhiar kan lo thiam tan ta. A hnuah Mizo English Dictionary an siam leh a, thumal 7000 zet an dah a, a bu lian zâwkah phei chuan thumal 30,000 chuang an dah a ni. Hêng bâkah hian Bible lehlin hna an thawk bawk. Mizote Chanchin Tha min hrilh a, thinlung takin Mizote min hmangaih a, Kristian hmasate inkhawmnaah pawh mittui tla khawpin Mizo hla an sa thei hial a ni.

August 21, 1895 atangin Bible lehlin hna an thawk a, Luka ziak chu an lehlin hmasak ber niin hemi hnu hian Chanchin Tha Johana ziak leh Tirhkohte Thiltih an letling chhunzawm a ni. Rev. DE Jones a lo chhuah khân Bible lehlin kawngah puiin Lunglei lama an rawn chuanchhuah leh hnuah Zosapthara (Edwin Rowlands) te nen lehlin hna an thawk chhunzawm a, a hnua Pu Sandy-a khân a pui leh bawk. Bible bu pum letling tur hian inchan semin hmâr lamah Pu EL Mendus kaihhruaina hnuaiah Mizo Kristian hmasa ten lehlin hna an thawk a, chhim lamah Pu Buanga hoin Kristian rawngbawltu hmasa ten an letling a, Pu Buanga haw hnuah Rev. WAR Wenger, Rev. J. Raper leh Rev. HW Carter ten an bei zui a. Nasa taka an beih hnuah kum 1959 khan Mizo Bible bu pum hmasa ber chu tlangzarh a ni ta a ni.

Sap Upa khân a bangla kha dam lo enkawl nan a hmang thin. Baptist Missionary Society hnuaia Zosap Nurse Miss E.O Dicks (Pi Dawki) hoin kum 1919 khân damdawi in din tan a ni a, hei hi vawiina Kristian Hospital, Serkawn bul tanna a ni. He damdawi ina doctor hmasa ber Dr. HG Stockley (Dr Zomuana) chu kum 1957 khân a thawk tan.

Hmâr lamah pawh Durtlang lal Pu M. Suaka’n Derhken tlanga Welsh Mission ram a pêkah kum 1928 khân Mizorama missionary doctor puitling lo kal hmasa ber Dr. John Williams-a hoin D. Thianga (compounder) leh Tlawmkungi te nên damdawi in an din a, hei hi vawiina Presbyterian Hospital, Durtlang kan tih hi a ni.

Mizorama Missionary hmasa ber Pu Buanga leh Sap Upa te’n A, Aw, B min siamsak hnuin Mizoram an lo thlen atanga thla 3 hnu April ni 2, 1894-ah Thangphunga vengah sikul an hawng tan a, Thangphunga leh Suaka te chu zirlai hmasa ber an ni. Hemi hnu kum 1895-ah Mizo zirtirh bu (A Lushai Primer) chu siam niin hei hi Mizo tawng lehkhabu hmasa ber a ni. Rev. DE Jones (Zosaphluia) chuan kum 1898 atangin sorkar puihnain sikul a hawng tan bawk a, kum 1897-ah Lungleiah sikul hawn a ni bawk.

Pi leh pute kha ramhuai hlau rêng rênga khawsa an ni a. Inthawiin sa leh khua an bia a, tihlâwm tur tinrêng dapin malsawmna dawn an tum thin. Nun thlamuang lo leh indo rêng rênga khawsain chak zâwk nih an inchuh a, khawsak phung hniam êm êm siin hriselna lam an ngaihthah hle bawk. Mi lu la hnam leh hmuh theih loh leh puithuna âtthlâk tak ring hnam an ni. Kan dinhmun ang hian kal zêl ta ila, kan ral a nih loh vêk pawhin sakhaw dang bia-in ram thim vei ngai tak kan ni ngei ang.

Hêng zawng zawng hi kan Zosap missionary-te khân an hmu nghâl a, a sutkianna kawng awmchhun chu zirna leh Pathian thu a ni tih an hria a. Isua chanchin tha min rawn hrilh a, A, Aw, B min zirtir a, tunah chuan ziak leh chhiar thiam hnam kan lo ni ta. Kohhran min dinsakin kalphung fel tak min duansak a, hnam dang hrim hrim chemhâr thin khân a tha zawnga thiana siam dan te pawh kan lo thiam chho ta.

Kawng tinrênga kan hnam hmasawnna an ni a, kan ram leh hnam lungphûm phûmtute an ni. Lalpan kan pioneer missionary Sap Upa leh Pu Buanga-te hmangin thil ropui tak min tihsak avangin Pathian hnênah lawmthu i sawi ang u. Mizo mipuite leh kan ram tâna an tangkaizia leh an hlutzia hi lehkha phekah hian ziah sên rual a ni lo.

Kan ram sorkar, kohhran leh mipui zawng zawngte hian January 11, Missionary Day hi hlut nachang hria ila, kohhran tin ten Pathian hnena lawmthu sawia inkhawmna hun atan i hmang theuh ang u. He hun ropui leh awmze nei tak hi kan missionary-te rawngbawlna avanga Lalpa fak leh chawimawi nân i hmang theuh ang u. Kan ram sorkar-in chhuti ni atan a lo puang hi a lawmawm hle a, Zofate khawvela kan awm ve chhûng chu tidanglam loin hmang chhunzawm zel thei ila a va lawmawm dâwn êm!

Thu lâkna:
www.mizobaptist.org/
www.mizoarchive.com/
www.misual.com/
www.zalen.co.in/


 
Design by Free WordPress Themes | Re-arranged by Lei hringnun