Thursday, November 24, 2016

Smartphone

 
 
Kum 1878-ah Alexander Graham Bell-in telephone a hmu chhuak a. Kum 138 (2016) a liam meuh chuan telephone mai ni tawh loin smartphone chu kan nun pumpui luahtu a lo ni ta. 1980 chhoah khan Motorola company chuan cellphone a siam chhuak a. Tuna kan hman lai nen erawh a danglam hle. 1 KG dawn te a ni lawih mai!

Smartphone tia kan sawi mai siam chhuak hmasatu chu IBM company leh BellSouth company te an ni a, mipui hman theih turin kum 1993 khan an zuar chhuak. Tuna kan smartphone hman te hi chu ‘engkim’ tih theihna a ni tawh a, kan hun leh tha zawng zawng kan bilh lut ta vek zawng a nih hi.

2015 chhunga khawvela smartphone hmang nasa zual ramte chu (mipui zat atanga chhutin)- 1.South Korea (88%), 2. Australia (77%), 3. Israel (74%), 4. United States (72%), 5. Spain (71%), 36. India (17%). Kum 2016 kal mekah India ram mipui maktaduai 220-in smartphone kan hmang mek. India hi khawvela smartphone zawrh sum lian ber US dawttu kan ni.

www.statista.com tarlan danin kum 2017-ah chuan India rama smartphone hmangtu maktaduai 340.2 chuang awm tawh tura ngaih a ni. Khawvel pumah tluklehdingawn 2 aia tamin an hmang tawh tura rin a ni bawk.

Phone khawih nasat lutuk hian kan hringnunah leh Krista hnung kan zuina kawngah harsatna min siam ta fo mai. Ni tina kan phone khawih hun hi a percent zawng phei chuan a sang viauin a rinawm.

Hun tha tam tak kan hloh phah a ni. Phone khawih tam lutuk hian pawisa a tihhek mai bakah hlimna eng emaw chen min thlen mah se, a rei hnuah nun a lo tinguai leh fo thin. ‘Eden huan life’ leh ‘industrial life’ te kha chu danglam tak a ni a, ‘liberalization life’ leh ‘its my life’ te pawh kan kalsan titih ta. Tuna kan life hi chu sawi thiam pawh har tawh tak a ni.

Smartphone nena kan hlimna ai hian cellphone nena kan hlimna kha a sang zâwk a. Cellphone hum chunga hlimna kan chhar aiin hum loa ka hlimna kha a sang zâwk tih kan hrechhuak fo dawn a ni. Smartphone khawih nasat lutuk hi sex aiin insum a har zâwk hialin a rinawm.

Kutphah tiat lekin min thunun hnehzia hi sawi mai pawhin a fiah zo tawh lo. Zu ngawlvei te nen kan danglamna chu kan bengchheng ve lo hi a ni. Pawisa a hek a, kan ruihchilh bawk. Insum kan ngai hle. Kan hun hlu min chhuhsak a, kan quality pawh min laksak a ni. Chem loa lu latu hian thalai chauh ni lo naupang leh upa thleng pawhin a zuah dawn si lo. A thatna tam tak sawi sen ni lo mah se, kan hlutna min chhuhsak nasatzia hi i chhût ngun fo ang u. Do loa hman thiam a hun ta hle.

Wednesday, November 2, 2016

Civilized Christian



A Mizo tawngin ka dah dawn a, duh anga a fiah hleihtheih loh avangin a thupuiah chuan buai lo phawt mai ang.

Kristian buchut leh buh deuh nih hi a inhmeh lo. Lehkha kan thiam emaw thiam lo emaw Pathian hian min tibengvar thin a, Bible hian finna tam tak min ziah chhuahsak a ni. Pathian ‘aw’ hre thin leh Bible chhiara taima taka tawngtai thin chuan finna a var pawh nge nge.

Kristian chu hnam mâwl nihna ata hnam fing leh changkangah a inlet thin. Mize hrang hrang nei mah ila, Pathian hian min thlâk fo rêng a ni. Zakzum tak pawh Pathian avangin a lo leikâng a, huaisen takin thil a tih theih phah ta thin.

Kristian hawi harh lo lutuk nih hi zahthlâkah lâk a hun ta hle. Kristian chuan khawvel chanchin a hre tur a ni a, van lam chanchin thlengin a hre tur a ni. Van ngaih hla kan sak rualin khawvel ropuina leh hausakna awmzia pawh kan hre tel tur a ni.

Kristian chuan a rinna tihchak nan rinna awmzia a zir fo tur a ni a, rinhlelhna awmzia pawh a hre tho tur a ni. Rinawm turin a bei ang a, sualna hrang hrang bul leh a hnathawh te pawh a hre kîlh kêlh tur a ni.

Kristian chuan khawvel inlum let dân leh sik leh sa a hre thiam tur a ni a, Pathian kutchhuak kan tihchinpen dân leh Pathian thu nên a hmer kawp thiam tur a ni. Tunlai khawvel hmasawnna man thiam turin a zir fo tur a ni a, hmasawnna kâra ringtu nghet tak nih theih dan pawh a zir chhuak ngei tur a ni.

Kristian chuan rual pâwl thiam a zir tur a ni a, a khawvel a zauh hrâm hrâm tur a ni. Mahni in leh biak in inkâr kawng chauh bel hlurh loin veng chhûng kawng hrang hrang a bel tur a ni a, a kal fo bawk tur a ni. Khawvêl tuhverhah dâkin news a chhiar fo tur a ni a, TV pawh thlirin khawvêl thil kan tih fo te hi a thlir thin tur a ni.

Kristian chu belhchian dâwl a ni tur a ni a, zawhna chhâng thei turin a inzir zau tur a ni. A awmna hmun a tawpin a bawlhhlawh tur a ni lo a, khawvêl mite entawn tlâk leh fak tlâkin a invawng thianghlim tur a ni. Pathianin min pêk Bible-ah hian finna leh changkanna tam tak a awm a, a hmang tangkai tur a ni. Midangte zingah tlâwm tak siin a chungnung tur a ni. Isua kha tlâwm tak sia civilised person a ni si a.

Khawhar natna



A nat vanga hrehawm a ni lo a, he natna veite hi damdawi ina hruai chi pawh an ni chuang lo. Natna benvawn a nihna lai te pawh a awm a, chhuah hun a nei fo thin. Mi thiamten a damdawi an la hmuchhuak lo hi he natna veitute lawmna a ni hlauh thung.

Zanlai pelh tawha nghathu rêp ang maia kan men kar tawh hi chuan khawharna hian min bual tih hai rual a ni lo. A scientific name phuah turin khawi lam scientist leh doctor mahin an thluak an virtir thiam lo.

Khawharna hian mi tin min delh a, mal ngawih ngawiha inhriatna te hi kan nei vek. He thil hian mihring zawng zawng a fan chhuak a, paih bo duh mah ila, kan thei si lo. Mahni inkhawngaihna te hi kan nei fur nia. A rei chuan thil tha lo zâwk a thlen theih avangin ngaihtuahna la pêng thei tur thildang tih a tha.

Khawharna hian nawmna eng emaw tak a thlen avangin khawharna hi mak tih tur a ni lo a, thil danglam takah ngaih tur a ni bawk hek lo. Amaherawhchu, khawharna leh mahni inkhawngaihna hi a kal kawpa kan inngaihtuah ngut ngut chuan drepression leh insomnia te kan nei mai thin.

Programme hrang hrang kan hman zawha in lama kan haw te hian mal ngawih ngawiha inhriatna a lo awm thin. Hetih hunah hian khawhar hnêm emaw zawn tumin rilruin kil tin a dap a, thenkhat chuan zu leh thil tha lo tam tak an tih phah fo.

Khawhar rûkna hi mi tin nuna bet a nih avangin khawhar hman lêk loa kan buai emaw thil danga kan inhman chuan nunphung pangngai kan kal pêl tihna a ni ang. He khawharna hian Pathian lam min hnaihtir sela, vanram ngaihna min neihtir sela, chu chuan kan ringtu nun a chawi kang thei dawn a ni.

Khawhar natna hian lan chhuah châng a nei a, chutih hunah chuan kan chênpui te emaw kan bula awm te tana hrehawm khawpa khawsak a awl. Kan khawharna hi midang han sawipui vak chi a nih loh avang leh sawi vak tur pawh a awm chuan si loh avangin lehlam hawia mittui hrûk a ngai leh thin. Amaherawhchu, khawhar natna hi inhnehtir tur a ni lo a, a lo lan chânga tawrh hrâm hrâm a, tawrh chhuah tum tur a ni. A rei lo. Zan khat emaw lek a ni fo.

Attack



Game hrang hrang kan en chuan defensive strategy leh attacking strategy a awm thin a. Hei hian game kalphung nasa takin a thlâk thin. Defensive strategy hian thatna tam tak a neih laiin attack ve lo na na na chuan invên sên loh hun emaw tihsual hun a nei thin.

Attacking strategy hian an tihfuh chuan hnehna an chang fo. Tihsual erawh chuan chhiat duaina a ni bawk. Pacquiao leh Mayweather inhnek tumah pawh Mayweather khân defensive game a khêl a, a hmuhnawm lo kan ti viau nachungin hnehna a chang lel thung.

Kohhrana rawng kan bawlhonaah te, khawtlânga kan inhmannaah te hian thenkhat chuan attacking game hi kan khêl fo. Mite that tâwk lohna kan hmu thei êm êm a, an chak lohna laiah kan attack chat chat thin.

Setana hian ringtute hi kan chakna zâwnah ni loin kan chak lohna leh kan panna laiah zêl min bei thin. Chuti ang chiah chuan kohhran khata rawngbawlho thin te hi hmanruaah hmangin keimahni leh keimahni min indotir thin a. Kan chak lohna laiah kan in attack a, chak lo lehzualin kan insiam ta thin a ni.

Ringtute hi defensive game khêl reng tur kan ni lo a, Setana hi attack ve tur kan ni. Amaherawhchu, kan target erawh kan chian a tûl hle.

Kan rawngbawlpuite hi kan beih turte an ni lo a, an chak lohna kan hria a nih pawhin kan tawngtaisak zâwk tur a ni. “Kan buante hi tisa leh thisen an ni si lo, lalnate leh, thuneihnate leh, he thim chunga khawvel roreltute leh, van hmunahte thlarau sualho awmte an ni zâwk e.” (Ephesi 6:12).

“Ram pawh mahni a indo chuan, chu mi ram chu a ding chhuak thei lo vang. Chhûng khat pawh mahni an indo chuan, chu mite chhûng chu an ding chhuak thei lo vang.” (Marka 3:24&25). Kan do hi kan hriat chian a tûl a, keimahni leh keimahni min indotirtu hi kan beih lêt ve a hun tawk zâwk a ni.


 
Design by Free WordPress Themes | Re-arranged by Lei hringnun