Vâl senior leh thlawituai-i

Kum a lo tam a, ngaihtuahna erawh a young a, mit a lêrh tulh tulh si. Nupui a chhia a ṭha pawh vân dâwn dâwna inhriat chinah hi chuan mang hi zân mut hlâna neih mai pawh duh tâwk lovin a ‘ang’ ru ve hliah hliah ṭhin nia maw le! Tu nge ka dem ang? Ka nu leh pa – anni zawngin min ngaihtuah bawk e, ka kawppui âwm mi melh rêng rêngin kêl hmul an khum pâr tawh asin. Ka ṭhiante – anni zawng dem lul lo ve, ka tân hian a kila lung pawimawh nih an ṭhulh ngai si lo. Ka ngaihsak loh lai zawng zawng pawh khân ka tâna ṭha tûra an rin chu min lo sawi sak hmiah zêl. Mahse, a zû-va leh ṭhin mai pawh a! Kohhran – e, a ni thei viau ang. Kohhrana inhman nasat lutuk pawh hi nula bula tawlh-pa-hrît tûrin hunâwl kan nei lo va. Nulate lah hian min ‘û’ en loh leh min ‘pu’ en titih zêl mai si. Mahse, chu zawng a zu khâwn chang lo thu leh hla êm mai. Thu ui beng hlin tlâk va ni suh. Keimah – a dik e. Keima thiam loh ngei hi a lo ni, eng dang vang a ni lo, ka zei lo teh thlâwt a ni!

Nalh zetin kawngkaah ka pên chhuak a, tlah zahin inah ka hawng leh ṭhin. Pathian lo kal leh hma ngeia nupui – lu bâwk, dul kiar, châwn puar, mawng fual pîr pêr tal ka neih ve ngei chu a ngai si. Chhuah lamah ka châng a, nimahsela tlâk lamah a chhuak si. Beidawn tâwpah zawng duhthu pawh sâm ngam tawh lovin thlawi thumna pawh kan hmu tai tûk tawh nia! Thlawiah pawh ‘3rd hand’ lehnghâl!

A thlawia thlawi ṭhang zawng a zei pawh a lo zei nangiang mai! Vâl senior, sualna awmzia hrilhfiah ngai, angel puanvâr pawh sintîr ila ‘a va inhmeh êm!’ kan tih tûr khawpa felna fahrin chu humsual a daipui ṭan ta! Thlawituai-i chuan a duh hlum lo chauh a, a duhna chuan a kuang a chîm liam a, bum theiha mual mual lah a haih chham hek lo. Humsual dai tûr khawpin an mit a fiah lo a ni hauh lo. Mahse, an hmuh ṭhelh si. An pên a, an kal thui tulh tulh a, a tâwpah zawng an dai per a, an tla dûn ta nge nge a.

Tu nge i dem ang? Thlawituai-i nge Vâl senior-a chu? Thlawituai-i chuan hum sual a dai laklawh a, a dai zêl a, kîr leh tumna rêng a nei lo. Vawi khat tihsuala sim hi an awm a, kawng dik zawh leh ta hi chhiar sên loh khawpa tam an awm asin. Tin, kohhrana inhmang tam tak hi chhûngril nuna belhchian dâwl lo leh duap tak hi an awm fur nia. Ka demna ni lovin kan hun tawn mêk a ni zâwk.

Chuvangin nuthlawi hi hlau rawh u! Vâl senior pawh hlau tho rawh u! Chu mite aia hlauhawm chu an la awm cheu – TÛNLAI THANGTHAR NUN ULUK LOTE HI HLAUHAWM TAK AN NI. A nih chuan, i hlauh tûr ber nuthlawi leh vâl senior chu an hlauhawm loh letling ta zâwk a. Ka pa min zilhna “Aizawl nula hi an hlauhawm a nia.” Chu zawng a duh thawh leh lutuk mah mah. Fîmkhur thu hlaah mite hi rin ngawt loh tûr, rin loh erawh chuan an rinawm loh tulh tulh ve thei tho. Tisa leh thlarau lama tling leh tlâk te chauh hi kawppui atân i thlang ang u. Fel leh sawisel bo ka tihna lam ni lovin nun entawntlâk, chhûngril nun nghet nei leh mi piangthar ṭha ngei ka tihna a ni zâwk e. Ka lâwm e.

Read more »

Mipui sawrkar

Tûn hma leh tûn hnu thleng pawhin Mizo-te hian sawrkar awmzia dik tak hi kan hre ṭhelh fo ṭhin. Sawrkar (government) hi kalpung (system) leh zia (type) chi hrang hrang a awm a. A hmasa-in kan thil sawi tum a fiah zâwk nân lo thlîr thuak thuak ila:

Federal government – Thuneitu sâng (top authority/central) a awm a, chumi chuan thuneihna hrang hrang sawrkar tê zâwk (smaller government/state)-ah a sem darh ṭhin. Hna chi hrang hrangah thuneitu sâng zâwkin thuneitu tê zâwk hnênah aiawh (delegates) a tîr ṭhin.

Monarchy – Thuneihna sâng ber mi pakhat kutah a awm. Inthlah chhâwng zêla lal rorelna hi monarchy chu a ni.

Despotism – Mi pakhat rorelna a ni. Roreltu chuan mipuite chu a chhiahhlawh ang lekin a chhawr ṭhin. Tûnlaiah chuan tyrannical rorelna te pawh an ti.

Dictatorship – Mi pakhat rorelna hnuaia ram pum tlûk luhna hi a ni. Mi tlêmte-in a rorelna tichak tûrin an pui ṭhin. Inthlan a awm ngai lo va, a dam chhûng chuan lal a hrawt mai ṭhin.

Oligarchy – Mi tlêmte, thil tithei leh hausa zualte rorelna a ni.

Democracy – Mipui rorelna a ni. Democracy chi hnih a awm a, pakhat zâwk chu mipuiten tlang (direct) taka ro an rêl a, dân leh hrai an siamna a ni a; pakhat zâwk chu aiawh (representative) thlang chhuaka ro an rêlna a ni.

Communist government – Party pakhat chauh rorelna a ni. Party chu thuneitu sâng ber leh roreltu a ni.

Theocracy – Sakhaw hruaitute rorelna a ni. Sakhaw hruaituten thuneihna an chan a, sakhuanain ram rorelna a chan chuan ecclesiocracy an ti ṭhin.

Anarchy – Sawrkarna hmanga rorelna a awm ngai lo va. Pâwl pâwla indo-in a chak ber chuan thuneih an chang mai ṭhin. Dân a awm lo va, buaina a awm reng ṭhin.

Kan ram (India) kan en chuan Democratic system of government hmang kan ni. Abraham Lincoln-a chuan democracy chu “a form of government that is of the people, by the people and for the people,” a ti. Democracy chi hnih zînga pakhat zâwk – aiawh (representative) thlang ram kan ni. Mizoram pawh aiawh thlang ṭhin state kan ni. Kan aiawh kan thlante hian thuneihna sâng ber an nei tihna a ni lo. Thlan lal an ni lo va, kan duh ti tûra kan thlan chhuah an ni zâwk. Thuneihna neitu dik tak chu mipuite kan ni a; nimahsela, kan hre lo va, bawih ang lekin kan awm si. Rorelna fawng vuantu chu mipuite kan ni a; nimahsela, kan thlan tlinte rorel sakin kan awm zâwk si. Mipuite hamṭhatna tûrin kan thlang tling a; nimahsela, kan aiawhtute chuan hamṭhatna an hui hlauh ṭhin.

Democracy ramah rêng rêng rorelna leh thuneihna tak tak chu mipuite kutah a awm ṭhin. Kan aiawh tûra kan thlan ten thuneihna pum hmawm a, an thuhnuaia mipuite min dah an tum chuan democracy ni lovin oligarchy tihna a ni ang. Kan thlan tlina te hi kan duh kan tihtîr theihna tûrin kan aiawhin an ding ṭhin tûr a ni a. Mipuite zai ngai lovin hma an la tûr a ni lo. Sawrkar hi Congress sawrkar a ni lo va, MNF sawrkar a ni lo va, eng party mal sawrkar mah a ni bawk hek lo. Mipuite sawrkar a ni.

Kristian ram kan ni a, ram rorelna leh sakhuana hian inzawmna nghet tak a nei bawk. Tûnhnaiah kohhran hian ram rorelnaah thâwm an nei ta fo mai. Thil ṭha tak nia lang hian pawina lai a nei châwk. Kohhran hi ram rorelnaah nasa zâwka a inrawlh a, a duhdân ang diak diaka kalpui a tum chuan eng tikah emaw theocracy te pawh hi thleng thut thei kan ni a, ecclesiocracy kan hlat lo hle tihna a ni ang. Kohhran lian berin rorelna fawng a vawn tlat chuan kohhran tê zâwk te chu nêk chêpin an awm lo thei lo va, intluk tlân lohna a thleng thuai ṭhin.

Central YMA te pawh inenchian deuh chu kan ngai a ni. Khawtlâng ṭhatna tûra thawk inti tak si hian kan kalphung erawh a politicize ru riau tawh lo maw? Sawrkarin ram ṭhatna tûra a ngaih thutlûkna a siam rêng rêngin eng vangin nge thâwm nei lian ber kan nih tâk fo? Ram kalsiama thu leh hla nei ve vak tûra din a ni chiah em ni? A nih loh vêk leh, politics te pawh luh chilh law law ang hmiang. Sawrkar thutlûkna zir chiang a, a ṭhat leh ṭhat loh chungchanga aw (voice) nei tûr pâwl neuh neuh ui hûm vêl chu kan neih ve hi maw.

Tûn hnaiah vêng chhûng mipuiten pawisa/châk thawh khâwmin kawngpui an siam ṭha tih thâwm te kan hre ta zeuh zeuh a. Sawrkar nawr chêt nân te kan ti leh ngawt ṭhin. Kan thlan tlinte hian ram hmasawnna an ngaihtuah tûr chu a ni reng; mipuite pawh hian tihtûr tam tak kan nei ve bawk. Vêng chhûng siam ṭhat ngai a awm a nih chuan mipuite pawhin kan ti ve ang chu. Eng vangin nge sawrkar (kan hriat chian loh vang) tihtûr kan tih vek? A dik rêng a ni. Sawrkar chu keimahni hi kan ni a, kan tihtûr kan ti lo tihna a ni zâwk asin. Vêng ṭhatna tûra kan thawh rêng rêngin ministry mawhpuh nân emaw, tih hming chhiat nân emaw i hmang lo vang u. Mahni mawng hlim mai kan ni si a. Kan tih ve tûr hi tam tak a awm a, tih nachang kan hre lo mai pawh a. Hetia mipuite kan thawh suau suau a, hmasawnna tam tak kan phurh chhuah chuan Bihar Chief Minister Nitish Kumar-a’n “Union government kan mamawh lo” a tih ang mai khân kan intodelh mai dâwn a ni. Kut dawh nun hi kalsan a hun tawh hle.

Thuneihna chang mêk ministry hi in luma kan awm mai mai lai kan mamawh zawng zawng min pe vek tûrin i beisei lo vang u. Mipui berin hna kan thawh si loh chuan kan thlan tlinte hian engmah an ti thei bîk lo. Kan kawt kai maia kawngpui khawk mai mai pawh siam ṭhat tum lova ministry tihtûr chauh emaw tia kan thlîr liam zêl chhûng chuan eng tik khaw tikah mah hmasâwnna hian a malsawmna min vûr hauh lo vang. Kawngpuiah bawlhhlawh lo awm se, sweeper phiah tûr chauh emaw kan ti a; tui luankawr bawlhhlawhin hnawh se, sanitation lam kaihhnawh department chauh khawih tûr emaw kan ti a; lei min se, chuti bawk. Mi tin hian kan in compound hung chhûng chauh ni lovin, pâwn lam thleng pawha siam ṭhat leh vawn fai hna hi kan thawh a hun ta.

Tûn hma khân kan pi leh pute kha khawtlâng ṭhatna tûrin an thawk ṭhin a, an eng mah an ui ngai lo. Feh kawng sah ngai se, mipuiin an sât a; mei lam sial ngai se, mipui bawkin an sial ṭhin. Tuikhur hiah ngai se, mipuite kut bawk a ni ṭhin. Tûnah ve lêm, ram leh khawtlâng hna awm se, ministry tihtûr chauh emaw kan ti a, kan leh âwl thên ṭhin. He habit ṭha lo tak hi i bânsan ang u. Eng political party pawhin a awlsam leh a sam khai zâwnga mipuite pawisa sawi hmuh bânsan bawk rawh se. Kan vêng enkawl leh siam ṭhat chu kan kut a ni a. Kan ram vênhim leh tih hmasâwn chu kan hna a ni tih mi tinin i hre thar leh ang u.

Mipui sawrkarna hmunah hian mimal, mi hausa leh thiltithei fâl leh pâwl ṭhenkhatten hamṭhatna leh hlâwkna an têl bîk tûr a ni lo. Kan ram hi kan hmangaih a, kan hauh tlat a ni. A siam ṭhat hna thawk theitu chu ministry mai ni lovin mipuite ngei hi kan ni. Ministry leh mipuite inkârah thawhhona ṭha tak a awm ngei ngei tûr a ni. Mi tinin keimahni nawmsakna leh ṭânghma chauh ngaihtuah lovin; kan ram patta chin chu Mizoram pum hi a ni tih hria ila, ram siam ṭhat hna hi ṭhahnem ngai takin i thawk sauh sauh ang u

Read more »

Nu

Ṭum khat chu nausen hi a lo piang dawn a. Pathian hnênah, “Lalpa, ka pian hun a hnai tawh si a; mahse khawvelah ka la piang ngai si lo va, eng tin nge ka awm zui tak ang le? Min duattu leh ṭanpuitu tur pawh ka nei dâwn em ni?” tiin mangang takin a zâwt a. Pathian chuan, “E, lungngai rêng rêng suh. Ka angel tam tak zingah nangmah enkawltu tur bik angel pakhat ka ruat diam tawh alawm. Ani chuan i piantirh aṭangin duat takin a kuta chawiin a pawm ang chia, hmangaih takin a enkawl dâwn che a ni,” tiin nausen chu a lo chhâng a. Nausen te chu a lâwm avangin a nui hek hek a.

“Lalpa, vanramah hi chuan nuih leh ka thiam tâwk tea zai hi ka theih tâwk a ni a; leiah chuan tuin nge min nuihpuiin, min zaipui ta ang?” tiin a zâwt leh a. Pathian chuan, “Nangmah enkawl tura ka ruat angel chuan a nuihpui ṭhin ang chia, hlim takin a zaipui ṭhin dâwn che alawm,” tiin a lo chhâng leh a. Nausen chu a hma ang bawka ngaihthlak nuam khân a nui leh hek hek a; mahse a hlim hmêl chu lungngai hmêlin a rawn thlâk thut a. Pathian hmaah a bawkvâk phei a, a khûp tawn tawn vuan chungin, “Lalpa, leia miten min biakin eng tin nge ka chhân tâk ang, an ṭawng ka hrethiam dâwn si lo va?” a ti leh a, a lungngai tak zet tih a hriat theih a. Pathian chuan nausen kut chu dim tein a lo vuan a, a kai ding a. Nausen hnênah chuan “Nangmah enkawl tura angel ka ruat chuan i hriat tawh azawnga ṭawngkam mawi ber berin a be ṭhin dâwn che alawm. Dawhthei takin an ṭawng a zirtir ṭhin ang che,” a ti leh a.

Nausen te chuan Pathian chu a hmai bul chêtah a va hnaih a, “A nih Lalpa, nangmah hi rawn be duh ta che ila, eng tin nge ka tih ang?” a ti leh a. Lalpa chuan nausen chu duat takin a lo pawm a, a hnênah chuan “Nangmah enkawltu angel chuan i kut pahnih insiktirin keimah min biak dân a zirtir ṭhin dâwn che alawm,” tiin a lo chhâng leh a.

Nausen hmêlah chuan zâmna leh manganna a lo lang leh a. Thlaphân hmêl tak hian, “Lalpa, leia chêng mihringte chu mi sual tak niin an sawi si a, kei nausen chak lo leh mahni inveng thei lo hi tuin nge min hum ta ang?” a ti a, a thlaphâng chu a thaw rang nghâl sak sak a. Pathian chuan nausen chu duat takin a kuah a, “Nangmah enkawltu angel chuan a nunna tlukin a ngaih pawimawh dâwn che avangin eng lai mahin a theihnghilh ngai dâlo chia; chuvangin a nunna hial thâpin i tân a bei ṭhin dâwn a ni,” a ti a, chawplehchilhin nausen hmêlah chuan thlamuanna a rawn inlâr nghâl a. Nausen te bawk chuan, “Lalpa, kan inhmu leh har awm si a, ka khua a va har dâwn ve aw!” a ti leh ta reuh a.

Pathian chuan nausen chu a malah a ṭhuttir a, a beng bulah a kûn hniam a, “Nangmah enkawltu angel chuan he hmuna i lo kal leh theih nân ṭhahnemngai leh uluk takin ka chanchin a hrilh ṭhin ang chia, kei pawh i kiangah ka awm reng dâwn alawm,” a ti sep sep a. Vanram chu a reh ruai a, nausen chuan leiah a kal a hun tak tak ta tih a hria a. A tâwp nân hmanhmawh takin zawhna a zâwt leh a, “Lalpa, leia ka kal hmain keimah min enkawl tura i ruat angel hming chu min hrilh thei ang em?” tiin a zâwt leh a.

Pathian chuan nausen chu a en vung vung a, “Angel chu a hming a pawimawh ber lo ve. ‘Ka nu’ tiin i ko ṭhin dâwn nia,” a ti ta a.

Courtesy: Alabasta

Read more »

Aw! Pastor/Pro. Pastor/Missionary/B.D. zir zo leh zirlai tlangvâl-te u…

Ka generalized avang hian an ṭha lo vek e chu ka ti hauh lo. Mahse, sawi a tam avang leh kei ngei pawhin ka hriat avangin ka'n thai lang ve mai a nia.

“ATC zirlaite hi ka ngei teh mai a nia.”
“Enga ti nge?”
“Ka ngei a ni tawp mai, an lerh si.”

Ka ṭhiannu pakhat chuan nikum hmasa daih tawh khân he thu hi min hrilh a. A tîrah chuan ka hrethiam lovin ka se bo hawi nasa kher mai. Mahse, hun a lo kal a, tûnah chuan ka hrethiam ve ṭan ta. Ka ṭhiannu hi nula hmêl ṭha tak, lehkha thiam tak, PhD ti lai mêk, kohhran bêl mi a ni. A luck ang tih chu hriat sa. Mahse, heti ang êm êm hian B.D. zirlaite’n an lo zar buai ang tih erawh ka ring pha hauh lo.

Hmân ni lawk khân kan ṭhianho kan titinaah kan sawi chhuak a, ka ṭhiante chuan an lo hre nasa mai chu niin. Pakhat phei chuan, “nulate hi rei pawh an rim hma-in nupui tûr atân an sâwm ngam mai zêl” zuk tia! Hei hi thu dik a nih ngai chuan, “Pastor/Pro. Pastor/Missionary/B.D. zir zo leh zirlai tlangvâl-te hian Pathian thu an thiamna leh Pathian lama an inhmanna hi hmanraw lek lâm berah an hmang ṭhin” tih thu pawh hi a dik ngei ang.

Ka ṭhianpa pakhat ve thung chu Pastor fanu nên an inngaizawng a. Ka ṭhianpa chu kohhrana inhmang tak, ṭhalai hruaitu pawh ni ṭhin a ni. Missionary tlangvâl pakhatin chu nula chu a nu leh pate hnênah nupui atân a dîl a, “Pathian min pêk a ni” a ti tlat mai si a. Pastor-te nupa chuan an fanu chu Missionary tlangvâl chu an neihtir ta a. Ka ṭhianpa chuan a tuar êm êm a, tûn thlengin a la tlangvâl, kum 40 a hnaih thuak tawh nghe nghe.

Eng kohhran pawh Pastor/Pro. Pastor/Missionary/B.D. zir zo leh zirlai tlangvâl-te hi an luck ṭhin a, tûnlaiah nu leh pa tam takin an fanu pasal tûr atân Pathian ṭih mi an zawng bawk ṭhin. Pathian rawngbawlna lama full time-a inpe te hi eng ang mize pu pawh ni se, nula-in pasal atâna a neih dâwnin “Mi ṭha tak pasalah a nei dâwn” kan ti leh ngawt ṭhin hi chu a dik hlel deuh lo maw?

Full time-a Pathian rawngbawl tûra inpe tlangvâl-te u; a mawi tâwk hi a awm ngai e. In luck emaw, nu leh paten an fanute pasal atân an ît che u a ni emaw, a enga mah chu hmachhuanin ba sa ngam tawh rêng rêng suh u. “Pathian min pêk i(a) ni” tia nula duh zâwng apiang Pathian hmachhuana neih tum phei chu tih eih loh. Heti ang reng a nih chuan miten an la nuih sawh ang che u a, in rawngbâwlna pawhin rah a chhuah thei hauh lo vang a. Nulaten an la hlau ang che u.

Ṭawngṭaia in dîl chu A chhâng ngei ang che u. Mahse, in duh zâwng tak kha a chhânna che u a ni kher lo maithei. “Nang hi i ni” in ti ngawt thei bawk hek lo vang. Thlarau Thianghlim ‘AW’ in ngaihchân thiam a ṭûl hle âwm e. In duh zâwng ang apiang kha Thlarau Thianghlim AW a ni vek kher lo tih pawh ka sawi nawn leh duh bawk. Pathian rawngbâwl tûra in inpêkna kha nupui/pasal zawn chungchângah ni lovin chhiahhlawh nun a ni zâwk si a. Lalpan malsâwm che u rawh se. Ka lâwm e.

Read more »

Inneih thlalâk ka en ve a

Hmân ni chu office-ah thawhpuite nên ṭhiante inneih thlalâk kan en a. Tlangvâl nih ve rùn chuan nula hmêl keu deuh leh hmaifang angel deuh te chu ‘Lawi chal ram ṭha hmu’ ang maiin a en ngun loh theih lo va. Hmêl chukchu deuh ho chu titi pahin kan um-e liam zung zung a, dem ngawt theih pawh kan ni lo. Ka ngaihtuahnaah chuan Mizo lo hmêl ṭhat tawhzia leh pian nalh tawhzia a rawn lang rual ṭhawt a. Ka thawhpuite zîngah chuan “Hmêl ṭha deuh han en hi chuan a thinrim thlâk letling tlat, kan ṭha ve mang si lo va,” ka tih ngawt pek a. Kan thawhpui pakhat chuan “Ngawi teh, hmêl hi a pawimawh ber lo va, nungchang hi a pawimawh ber zâwk alawm,” a ti a. Ka hriat hnu bawk! Ka dam chuang lo. A chhunzawmna erawh ka Amen chiang “Tûnlai nula hmêl ṭha tak tak leh fel tak tak te hian tlangvâl hmel ṭha ngawt an zawng lo va, fel leh innghahna tlâk an zawng tawh zâwk a ni,” a’n tih mai chu(h)! Ka ṭhutna atangin inchi 1 chu ka kâng hrim hrim!

Hmêl chhe tân hi chuan chhuan tùr a vâng a, vanneih châng te chu awm bawk mah se, vanduai châng hi a awm lo thei si lo. Hmeichhia hian hmêl ṭha an zawng ve tho a, chu mai bâkah hmêl ‘pa’ hi an zawng tel lehzêl a. Ka la tla tluang zêl! Eng pawh ni se, tla fo mah ila, tlâk lohna mual chu ka la nei ve ngei ang tiin ka thawhpui thusawi chu Mari iangin ka thinlungah ka vawng ta reng a.

Kan lo changkâng a, sum leh pai kan lo ngah a. Kan inneih lawmna (ceremony) pawh a pui tham ṭhin khawp mai. Mo thuam ringawt pawh hi chhûng tlai chu a ni hrim hrim. Man hlan niah ruai kan buatsaih a. Inneih niah ruai kan buatsaih leh a. Thil dang neuh neuh nên chuan inneih hi rethei fate tân phurrit a tling tawh tak meuh a ni. Mite tih loh dân, a samkhai zâwngin han ti dâwn ila, sawi neuh neuh kan hrât si. Heti ang reng chuan nupui/pasal inneih hi thil hautak tak leh huphurhawm tak a chang zêl ang.

Biak ina kan innei dâwn a nih pawhin chhûngkhat laina leh ṭhian ṭha zualte chauh sâwm ila, ruai buatsaih pawh a ṭûl hran lo. A nih loh pawhin picnic spot emaw restaurant thengthaw nuam deuhah te hian innei ila, a awlsam mai bakah a hautak lo va. Sum leh tha tam tak kan hlêp thei dâwn a ni. Kohhran leh Pathianin min hriatpui a, Pastor kut ngeia kan inkutsuih chuan khawi hmun pawh ni se, a hlutna a dang chuang dâwn em ni? Sâwm kan nih ve loh avanga vui te hi sim hmak chi. Sâwm kan nih loh chuan an tân kan pawimawh tâwk lo emaw, an tân tihsak/thawhsak/hnemhnânna kan nei tlêm tihna a ni mai. Vuina chi a ni hlawl lo. Kan chunga ṭha leh mangan nia kan belh a, ṭanpui kan ngaih huna min ṭanpui ṭhintute chu tu man kan theihnghilh ngai lo.

Inneihna hi a pawimawh; mahse, Mizoten kan hriat sual fo chu, inneihna a pawimawh avanga ropui taka tih bûng bûng tûr emaw kan ti a, a inneia te kha an pawimawh zâwk a ni tih kan theihnghilh fo. Inneihna hi kan chawimawi duh tak tak a nih chuan, nupa an nih hnu-a nupa kawp chawi inlungrual tak, inhmangaih tak, fanau maltluan chawi tûra duhsakna hlan leh an mangan harsat nikhuaa lo ṭanpui a, dâwm kângtu kan nih hi chawimawina dik tak chu a ni zâwk. Ka lâwm e.

Read more »

Hriat loh ram

He hringnun khualzinna ram hi tu pawh mai hian hriatchian kan duh âwm e. Mi fing leh mi ropui tak takte pawhin an damchhûnga an ngaih pawimawh leh an zir ngun ber chu hringnun awmzia hi a ni a. Mi mâwl ber pawhin an zir lo ngai bîk hek lo. Dai ngai loh leh tawn ngai loh kawng, beiseina leh rinna sâng tak nei chunga âr-khaw-thim-dai chho mawp mawp tûrin hringnun lamtluang hi kan zawh ṭheuh si a.

I thei emaw chu chelh din han tum teh, tûn minute liam ta maia i hun hman kha. A theih loh a ni ti raw? Kan thuneihna hnuaia awm ni lo, he ‘hun’ hian kan thiltih ang ang a bo a bâng awm lovin a liampui zêl a ni tih hi hrilh nawn kher ngai lova hre rual chu kan ni tawh maw le. Mahse, “Sawi nawn leh rawh min hrilh leh rawh” tih hla ang maia sawi nawn fo a ngai ṭhin.

Kan hmaah malsawmna emaw anchhia emaw, hausakna emaw retheihna emaw, hriselna emaw dam lohna emaw a awm tih hre hauh loin hriat loh ram hi kan dai dâwn a ni a. Nang leh keia chungah hian tu mân mawh an phur hauh lo asin. Kan fit lo a nih chuan kan tâng ang a, kan tlu ang a, kan pil bo pawh a ni mah na. A thei leh tling apiangte din chhuahna khawvêl a ni si a. Kan fit a, kan tling a nih erawh chuan kan lian tual tual ang a, kan ropui telh telh ang a, malsawmna chuan kan kawngkaah khual chhia angin min chhuahsan hauh lo vang.

Sangha thi ang maia tuiin a len kawi mai mai theih kan nih chhûng chuan ding chhuak tlâk leh hlawhtling tlâk kan ni lo. Mi ropui leh hlawhtling te hian lui luang bak zâwnga hleuh ṭâng ṭâng châng an ngah asin. Chu chu eng dang vang a ni lo, sangha nung an nih vâng a ni. Midangte tihdâna kan buai chhûng chuan vân hian a malsawmna tukverh min hawn lo vang a, lei hian a rah min chhuahsak hek lo vang.

Kum bul kan ṭan chauh a ni a, kumin atân ni 363 zawh tûr kan la nei a. He hun tawi te chhûng hian mi rilru nei leh tum ruh chuan thil ṭha tam tak a ti hman ang a, mi mâwl erawh chu laiking pawnpui tah tûr ang maiin ‘tumna’ ringawtah a thâm ral ang a, thatchhiatna chuan a lem pil ang.

Kum 2013 hi in tân malsawmna lo ni sela, mêllung pawimawh tak leh a ṭha zâwnga hriat reng tlâk a lo nih theih nân duhsakna chibai ka bûk a che u. Ka lâwm e.

Read more »