Wednesday, January 11, 2017

Missionary Day 123-na



January ni 11 hi Missionary Day vawi 123-na a lo ni leh ta reng mai. He ni hi Mizoram tân chuan ni chhinchhiah tlâk leh hlu ber zinga mi a ni. Zosap missionary-te kan tâna an hlutzia hi kan theihnghilh mai ang tih a hlauhawm hle. Sap Upa (Rev. FW Savidge) leh Pu Buanga (Rev. JH Lorrain) te kha Pathianin Mizoramah rawn tîr lo ta se tun dinhmun hi kan thleng kher lo maithei. Fak tlâk chu faka chawimawi phu chu chawimawi mai hi a zâr zotute tân chuan kan tihmâkmawh a ni.

December ni 25 (Krismas ni), 1871 khân sap sipai officer, Thomas Herbert Lewin (Thangliana) chu a nupui Dari leh a hote nen Belkhai atanga mêl 6 Tuikawi khuaah Krismas hman puiin an kal a. Mizote hnênah Isua pian thu a sawi nghe nghe. March Ni 15, 1891 khân The Welsh Calvinistic Methodist Foreign Mission hnuaia Khasi hills Shella khuaa missionary thawk lai Rev. William Williams chuan Mizote chanchin a lo hriat thawi tawh avangin missionary intirh nân a tha dâwn em tih en thlithlai turin Tlawng dung zawhin Mizoram a rawn zin a, Bible milemte pawh a sem ni âwm a ni. A rual hian midang pathum Scottish mi Benjamin Aitken, Assamese mi Kasinath leh Khasi mi U Khanai te an rawn tel ve bawk. Thla khat chauh châm phalna pêk a nih avangin a thawhna lamah a haw leh thuai a. William Williams-an Mizote min veina hi a ropui; amaherawhchu, hemi hnu lawk April 21, 1892-ah a thi ta hlauh mai a, a thil tum erawh a tihlawhtling thei ta lo.

January 11, 1894 khan kan rama missionary hmasa ber Sap Upa leh Pu Buanga-te chuan Sairang an lo thleng a. Heta tanga chhiar tana a kum za-na, Mizoram Gospel Centenery chu Mizoram kohhran lian pahnih Mizoram Baptist Kohhran, Presbyterian Church of India, Mizoram Synod leh kohhran dangte chuan lungrual takin Mizoram pum huapin 1994 khân ropui takin an lawm a ni.

Pu Buanga hi tawng lama mi ril, mi thiam, tawng thiam chak tak a ni a, Sap Upa lah Cambridge University chhuak, Ph.D nei a ni bawk. Hei hi hnam missionary hmasa ber ni tura thil pawimawh tak a ni. Mizoram an rawn luh hnuin Mizo tawng A, Aw, B min siamsak a, Mizote lehkha zirtirin ziak leh chhiar kan lo thiam tan ta. A hnuah Mizo English Dictionary an siam leh a, thumal 7000 zet an dah a, a bu lian zâwkah phei chuan thumal 30,000 chuang an dah a ni. Hêng bâkah hian Bible lehlin hna an thawk bawk. Mizote Chanchin Tha min hrilh a, thinlung takin Mizote min hmangaih a, Kristian hmasate inkhawmnaah pawh mittui tla khawpin Mizo hla an sa thei hial a ni.

August 21, 1895 atangin Bible lehlin hna an thawk a, Luka ziak chu an lehlin hmasak ber niin hemi hnu hian Chanchin Tha Johana ziak leh Tirhkohte Thiltih an letling chhunzawm a ni. Rev. DE Jones a lo chhuah khân Bible lehlin kawngah puiin Lunglei lama an rawn chuanchhuah leh hnuah Zosapthara (Edwin Rowlands) te nen lehlin hna an thawk chhunzawm a, a hnua Pu Sandy-a khân a pui leh bawk. Bible bu pum letling tur hian inchan semin hmâr lamah Pu EL Mendus kaihhruaina hnuaiah Mizo Kristian hmasa ten lehlin hna an thawk a, chhim lamah Pu Buanga hoin Kristian rawngbawltu hmasa ten an letling a, Pu Buanga haw hnuah Rev. WAR Wenger, Rev. J. Raper leh Rev. HW Carter ten an bei zui a. Nasa taka an beih hnuah kum 1959 khan Mizo Bible bu pum hmasa ber chu tlangzarh a ni ta a ni.

Sap Upa khân a bangla kha dam lo enkawl nan a hmang thin. Baptist Missionary Society hnuaia Zosap Nurse Miss E.O Dicks (Pi Dawki) hoin kum 1919 khân damdawi in din tan a ni a, hei hi vawiina Kristian Hospital, Serkawn bul tanna a ni. He damdawi ina doctor hmasa ber Dr. HG Stockley (Dr Zomuana) chu kum 1957 khân a thawk tan.

Hmâr lamah pawh Durtlang lal Pu M. Suaka’n Derhken tlanga Welsh Mission ram a pêkah kum 1928 khân Mizorama missionary doctor puitling lo kal hmasa ber Dr. John Williams-a hoin D. Thianga (compounder) leh Tlawmkungi te nên damdawi in an din a, hei hi vawiina Presbyterian Hospital, Durtlang kan tih hi a ni.

Mizorama Missionary hmasa ber Pu Buanga leh Sap Upa te’n A, Aw, B min siamsak hnuin Mizoram an lo thlen atanga thla 3 hnu April ni 2, 1894-ah Thangphunga vengah sikul an hawng tan a, Thangphunga leh Suaka te chu zirlai hmasa ber an ni. Hemi hnu kum 1895-ah Mizo zirtirh bu (A Lushai Primer) chu siam niin hei hi Mizo tawng lehkhabu hmasa ber a ni. Rev. DE Jones (Zosaphluia) chuan kum 1898 atangin sorkar puihnain sikul a hawng tan bawk a, kum 1897-ah Lungleiah sikul hawn a ni bawk.

Pi leh pute kha ramhuai hlau rêng rênga khawsa an ni a. Inthawiin sa leh khua an bia a, tihlâwm tur tinrêng dapin malsawmna dawn an tum thin. Nun thlamuang lo leh indo rêng rênga khawsain chak zâwk nih an inchuh a, khawsak phung hniam êm êm siin hriselna lam an ngaihthah hle bawk. Mi lu la hnam leh hmuh theih loh leh puithuna âtthlâk tak ring hnam an ni. Kan dinhmun ang hian kal zêl ta ila, kan ral a nih loh vêk pawhin sakhaw dang bia-in ram thim vei ngai tak kan ni ngei ang.

Hêng zawng zawng hi kan Zosap missionary-te khân an hmu nghâl a, a sutkianna kawng awmchhun chu zirna leh Pathian thu a ni tih an hria a. Isua chanchin tha min rawn hrilh a, A, Aw, B min zirtir a, tunah chuan ziak leh chhiar thiam hnam kan lo ni ta. Kohhran min dinsakin kalphung fel tak min duansak a, hnam dang hrim hrim chemhâr thin khân a tha zawnga thiana siam dan te pawh kan lo thiam chho ta.

Kawng tinrênga kan hnam hmasawnna an ni a, kan ram leh hnam lungphûm phûmtute an ni. Lalpan kan pioneer missionary Sap Upa leh Pu Buanga-te hmangin thil ropui tak min tihsak avangin Pathian hnênah lawmthu i sawi ang u. Mizo mipuite leh kan ram tâna an tangkaizia leh an hlutzia hi lehkha phekah hian ziah sên rual a ni lo.

Kan ram sorkar, kohhran leh mipui zawng zawngte hian January 11, Missionary Day hi hlut nachang hria ila, kohhran tin ten Pathian hnena lawmthu sawia inkhawmna hun atan i hmang theuh ang u. He hun ropui leh awmze nei tak hi kan missionary-te rawngbawlna avanga Lalpa fak leh chawimawi nân i hmang theuh ang u. Kan ram sorkar-in chhuti ni atan a lo puang hi a lawmawm hle a, Zofate khawvela kan awm ve chhûng chu tidanglam loin hmang chhunzawm zel thei ila a va lawmawm dâwn êm!

Thu lâkna:
www.mizobaptist.org/
www.mizoarchive.com/
www.misual.com/
www.zalen.co.in/

0 comments:

Post a Comment


 
Design by Free WordPress Themes | Re-arranged by Lei hringnun