40 +

KHUH HAWNNA

Hunbi chhiar dân hrang hrang awm bawk mah se, a chhiartute hian kan chhût sual a, chhiar dân thiam loh châng kan nei fo thin. Hringnun rahbi tin hi ‘ni thar’ tiin sawi mah ila, thenkhat chuan ‘ni ngai’ emaw kan ti a, a ‘tûr ve rêng’ emaw tiin lâwm nachhang kan hre lo fo. Kum hian puitlinna keng tel bawk mah se, naupang tê pawh a puitlin theih si chuan kum hi hunbi chhiarna chikhat chauh a lo ni. Kum tam apiang tar chuang hek lo i.

40 –

40 + kan sawi dâwna bilh tel ngai ziah chu ‘40 –’ hi a ni. A tel lo chuan nun a kim lo a, 40 + kaina rahbi a nih avangin tu man kan zuan khûm thei si lo.

Mithiamte chuan –

• Kum 20 i tlin hma chu zirlai naupang tha tak ni rawh. Tawn hriat nei tura inbuatsaihna hun pawimawh tak a ni.
• Kum 30 i tlin hma chu mi entawn tlâk leh mi tha hnung zui rawh. Company lian deuhah i thawk a nih chuan thil kalphung hriatna tha tak a ni ang a, khâwl lian pui pakhat i lo ni ang. Company tê deuha i thawh chuan phûrna i nei ang a, suangtuahna tha tak i nei thei ang a, tum khata thil tam tak tih i thiam bawk ang. Eng hna pawh thawk la, i hna aiin tu hnung nge i zui tih kha a pawimawh ber.
•  Kum 30 leh 40 inkar i nih chuan nge nge i nih tum thlan fel a hun tawh ang. I thutlûkna kha a pawimawh ber a, i awmdan tur thlan felna hun a ni.

Kum 20 pelh hnu-ah chuan mahni indah sânna a lo awm thin. Kum 25 vêl nih lai chuan tihsual hi nunphung emaw tih mai awl tak a ni. Beidawng hma mi tân chuan nun ram hi vahchap ang maiin a kâng duai duai thin. Kawng lehlamah dinchhuahna hun remchang tak a ni ve bawk.

Tlu la, tho leh la, tlu leh la, i nun kha hlimpui rawh. Hringnun hi a tawi a, tawn hriat chawp chi chauh a ni bawk si. Hmeichhiain kum 35 an pelh tawh chuan nau paina kawngah harsatna tawh a awlsam bîk hle.

Thenkhatin i hausa emaw an ti a, thenkhatin i hlawhtling viau emaw an ti a; mahse, nang lah chuan i nih lohzia i inhre chiang viau bawk si. Thenkhatin i rethei viauin an ngai a, hlauhawm viauah an ngai che a; mahse, i nih loh hrâm ka beisei.

Kan nun hi kan duhthlanna ang zela kal a ni si. Kan tap a, miten min hriatpui loh harsatna kan neih avangin. Naktuk chu sawi loh, nakin lek pawh kan thlîr thiam si lo. Mahse, nun hi heti mai hi a ni lo; 40 – nun a ni a, hmabâk a la tam asin.

40 I PÊL TA

I nih tur ang ang nih a hun tawh avangin thil thar hlak ngaihtuah tur chuan ka beisei lo che. Sawmli i thlen hmaa i thutlûkna kha bawhzui a hun tawh zâwk. Thil thar chu i zuan thei alawm, i hlawhtling thei bawk; mahse, thihna hian hmasial takin a lo hmuak tawh dâwn che a, hun hlu tam tak i nei tawh si lo.

Sawmli i pêl ta si a, lamhnai hmuh fiah theih lohna chuan a rawn hnaih telh telh che a. I hmuh fiah theih loh vang ni loin i bulah a awm reng a, i hmu si lo.

Aih

Tunhmaa i ngawih liampui mai ang kha i thei ta hauh lo. ‘Aw le’ i tih thin kha ‘aih’ i ti ta fo mai. Thil nihphung pangngai i ngaina a, tlêma danglam hlek chu i pai dai thei lo tial tial ta mai.

Na benvawn

Natna hi benvawn a tam rualin benvawn ni lêm lo na benvawn hi a awm ve hrim hrim. Sawmli pelh tawh chuan neuh neuh a tam a, na mang lo pawh na angah i chhâl fo ta mai. Hahthlâkin!

Thian tlêm te leh thian tha

Tunhma chuan thian tam tak neih kha insawi theih nan leh intihtheih nân i hmang thin a. Damchhûng chanve dâwn i lo hawlh tâkah chuan thian tam tak aiin thian tlêm te, rinawm tak neih i lo duh tan a. I sâwr zim tial tial ta thin.

A ho tial tial

Holiday leh hunpui chi hrang hrang ngaiah i neih a, a ho ta tial tial. Tunhmaa i thlâkhlelh êm êm thin te kha eng teh ualah i ngai ta lo. Hun hi a liam vut a, kum thar nghahhlelh chu sawi loh December ni 31 zân te phei chu liam lo hrâm se i ti ta vawng vawng mai.

A man leh hlutna

I ti tama i tawng tam. I tawng tama i hre tam. I hriat tam luatah engkim mai hi a man leh hlutna i chhût chhuak zêl bawk si. Thatna tam tak a neih laiin thenkhat tân chuan i ‘hahthlâk’ fo dawn a nia.

Tihpalh

Tleirawl lai chuan tihpalh tih hi sawi mai a awl a, 40 + hnu-ah erawh tihpalh tih hi sawi mai a har thung. I sawi tawhna chinah erawh i tihpalh tak meuh a ni a, i inthiam lo hle tihna a ni. Tihpalh tih hi i ka atanga thu chhuak tlang lian leh helh awl ber a lo ni ta.

Thawmhnaw

Neuh neuh a tam viau tawh na’ngin thawmhnaw ber hi a buaithlâk. A nalh leh mawi i duhna lamah a te te i hmu lian a, a kil kil i melh a, i keu kim thei fû zêl. A chuar chuar i pawt a, a mar mar i thlah dul thin. Sawi leh sêl a tam a, mahni ngaiha mawi aiin mi ngaiha mawi i zawng fo.

Nau neih mawlh hi

Tunlaiah luck loh vang pawh ni chuang loin nula tam takin pasal neih har an intihhmuh pawh ka ti chuang law. Thenkhat hi chu chhûngkuaah an vawk lal lên a, mi ina va awmpui chhuat nawh that leh vêl kha a peihawm loh ve bawk êm a ni. Lalthutthlêng kalsan a, chunga mite thu ngaichang renga ni va lên zawng a sawi pawh sawi suh.

Pasal nei nih ve si chuan chunglam malsawmna a chhia a tha; lu lawk, châwn puar, dul kiar pawh ni se fa han neih ve rêng rêng chu thil châkawm tak a ni lawi si. Mahse, 40 + chinah chuan harsatna hian thian tha a zawng ruai thin. Zun thlum, nau chhiat, thisen sâng leh vûng leh kaih, neih hun hmaa neih, hlam lama harsatna leh thi pût, thi saa piang leh buaina hrang hrang lakah i him lo tial tial ang.

Mipate pawh hi

Taksa a puitling a, a nghet tha tawh bawk. Thluak pawhin a theihna a thleng a, kan sawizawi that phawt chuan a nih tur ang a ni thei vek tawh. Mahse, nula lakah tenawm i ni thuai a, zak thei lo tia koh i nih pawhin zak duh miah suh u.

Naupan lai zawnga tih peih loh kha tih that leh i tum thin. Sum leh paiah i buai lo a, khawtlângah a tla tlum pâwl i ni bawk nên zahna chu i mangtha thiam hle. Amaherawhchu, i thil tihah rilru zawng zawng i pêk thin avangin depression lakah i him vak lo.

A tam zêl
Kum 50 nih tawh chuan lu-ah kêl sam a to pheuh pheuh a, thenkhat chal a ngalh tan bawk nên. Kum 60 tlin meuh chuan ruh te a lo zuai tan a, a chuktuah te pawh a lo thum zo ta. Nunphung thlâkna hun a awm tawh lo a, i hlimna tur ngaihtuah la, zalên takin awm tum rawh. Kum 70 râl kai meuh chuan ri a zawi tan ta. Kum 80 pelh meuh chuan tui in châkna a tlahniam a, tui in tlêm avangin taksain a tawrh phah a, tihrâwl a chak lo a, tar chhia kan ti tawh thin.

KHUH LÊTNA

Hringnun hi heti mai hi a ni si a. A rei lo a ni ti r’u? Chu a chhapah harsatna leh lungngaiha, buaina leh manganna tur hlîr a la ni zui. Kum 40 hnuai lam nih chuan vanglai nun kan la chên a, kan la TKP thei a, harsatna lung bang hi eng anga chang pawh ni se, sut ngam loh leh sut tlang zawh loh neiin kan inring ngai lo. Mahse, a rei a, keini pawh rial angin kan ral thuai thin. Kum 40 pelh tawh chuan rilruin pha mah se, tha-in a tlin lo a, ngaihtuahna harh tha viau mah se, taksa a lo chau tawh thin.

Chuvangin kan thatlai hian âm takin hun hmang ila, duhthawh takin damlai i chên ang u. Hei hi kan nun a ni a, hei hi kan hun a ni a, he khawvel hi kan ta a ni. Ropui takin piang lo mah ila, ropui taka vui liam nih i tum ang u. Chawimawina khum chungin tual lêng lo mah ila, chawimawina lallukhum khum thei turin van in mawi i thlîr tlat ang u.

Vanglai ramri kum 40 hi i pêl har dâwn lo. I bye bye thuai dâwn. Kum tam a la awm emaw i tiha kut lukhuma TV i en mai mai lai khân i kum 41-na birthday an lawmsak thuai ang che. ‘Eh’ pawh i ti hman dâwn si lo. Chumi hunah chuan rilru valai tak siin an ‘u’ ang chia, an ‘nu/pa’ ang chia, an ‘pi/pu’ hial ang che. Kum 40 i tlin hmaa khawvel hi ‘ka ta’ ti thin khân i râl thlir tawh ang. Rual pâwl thiam inti ve tak siin mi titi chu an hnungah i zui ang a, hrilhfiah chawpin i la nui ve mahna.

I vanglai hun a rei dâwn lo. Lalpa nên hlim la, Lalpa nên nui rawh. Naktuk hi vawiin a nih hunah chuan chal dawmin i kun mai dawn nge, i nui zâwk dâwn le?

Thu lâkna:
1. The Editors of Prevention ‘What It Takes To Change Your Life After 40’
2. The Telegraph, ‘The Secret Life of 40 year olds’ (09.11.2015)
3. Serdar Da, Dr., ‘Why Men Act Strangely After 40’
4. Trevor Stokes, ‘My Health News Daily Contributor’ (December 11, 2012)
5. www.parents.com
6. www.livescience.com
7. Midlife crisis & Ageing, wikipedia

Posted in: Hringnun