Thursday, February 5, 2015

SECURITY



Security (himna) hi khawi hmunah pawh a pawimawh êm êm a. A la pawimawh zêl dâwn a ni. Ram changkâng apiangah mipuite himna an ngai pawimawh thin. Himna tel lo chuan hlimna leh hmasâwnna a awm thei lo. Indian Constitution pawhin mimal, khawtlâng, ram himna a ngai pawimawh hle. Part IV ‘Directive Principles of State Policy’ Article 38 (1) The State shall strive to promote the welfare of the people by securing and protecting as effectively as it may a social order in which justice, social, economic and political, shall inform all the institutions of the national life. Seventh Schedule (Article 246) hnuaiah union leh state sawrkarin mipui himna turin security law a siam thin ang tih a chuang. Heta ‘security’ a tih hi khuarêl chhiatna, misual, sum leh pai leh thil danga himna a ni.

Union Home Ministry annual report 2006-2007-a a lan dânin kum 2006 chhûng khân Mizoramah himna tichhe thei thil thleng râpthlâk tum nga chiah a thleng a, mihring thihna record a awm lo. Chuvang chuan ‘peace bonus’ kan dawng a nih kha. Peace bonus dawn kha thil lawmawm tak a nih rualin kan lo muang lu deuh nge ni tûnah chuan dawn chu sawi loh in-rûk, inthah, pâwngsual thâwm kan hre âwl ta lo.

Kristian ram ni si, mahni intihhlum, tualthah, pâwngsual leh rûkrûk te chu ni tin chanchin thar mawitu a ni ta. A thenin zu an buaipui a, a thenin sakhua an buaipui a; that lehzual beiseiin theih tâwp kan chhuah a, that ahnêkin ni tin, thla tin, kum tin kan chhe tial tial chu a nih hi. Bible-in eng tin nge a sawi “Ni hnuhnungahte chuan hun khirh takte a lo awm ang.” (II Tim. 3:1) “Mi sual leh tihdertute erawh chu mi bum leh buma awmin an sual zual deuh deuh ang.” (II Tim 3:13) Khawvêl hi a chhe tial tial a, sualna pawh a pung tual tual dâwn. Sualna do lêta mipuiten himna kan neih theih nân kan thawh chhuah a hun tawh hle.

United States chuan kum 2014 khân social security atân 857.319 billion dollar a dah a, hei hi budget zawng zawng 3650.526 billion dollar atangin 23.48% a ni. Heta tang pawh hian security pawimawhzia chu a hriat theih mai âwm e. Hmasâwnna hi himna hnuaiah lo chuan thawh theih a ni ngai lo.

Mizoramin khawiah te hian nge security kan mamawh tih han târlang ila.

Food Security
Ei leh bârah hma kan sâwn a tûl hle. FCS&CA lam atanga thu kan hriat thin chu “Chuti thla chhûng tla tur FCI kudam-ah buhfai a awm,” tih a ni. A rei lam lah a tawi thei bawk si. Food security kan nei chhe hle a, eng emaw hlekah tâm mai thei kan ni. Mi, a ril a tâm tawh chuan pawisak a nei lo va, mi hlauhawm tak a ni thin. Ei leh bâra intodelh tura mi tinin hma kan lâk a tûl. Chuktuah huan siama kan ram neih te hi a tangkai zâwnga hman nachâng hriat a hun ta. Mi hausaten an huanah thil tangkai chin nachâng hre lova intihhlimna hmun ang leka an chan hi ka lo ui thin

Economic Security
Ei leh bâra intodelh hi sum leh paia intodelhna a ni. Miin ei tur a neih chuan sum thawk chhuak turin theihna a nei a, huaisen leh taima takin hna a thawk thei ang. Ui ang maia chaw nawi tla chhar tuma mi hausate ke bula mei phêt mût mût a hun tawh lo. Buhfai man sâng, tui bill sâng, leiman sâng, electric bill sâng, thisen sâwngbâwlna man lâk leh thil dang dang avanga kan buaina te hi sum leh paia kan intodelh loh vang a ni. Mizorama bill leh tax kan pêk te hi a sâng hran lo; pêk tur kan neih miau loh avangin ‘a na’ kan ti ta êm êm a ni. Thawh chhuah tam a pawimawh rualin inrenchem thiam a pawimawh. Duh ngah lutuk hnam atang hian mamawh chauh nei thiam hnamah i inlet daih teh ang u.

Social Security
Mizorama kan mamawh êm êm chu social security hi a ni. Hei hian mimal, chhûng tin, khawtlâng leh ram pum a huam a ni. Aam Aadmi Party chuan Delhi Assembly election lo awm turah CCTV tam zâwk dah an tiam a. A tum chu social security a ni. Hmeichhe himna pawh ngaih pawimawh lian ber pâwl a ni. Chhiatna tam zâwk thlen chhan hi security that tâwk loh vang emaw a mawhphurtute inthlahdah vang emaw a ni châwk.

Kan in sak dânah te hian himna kan dah pawimawh ber lohzia a lang. Lei min nasa tak tuara thihna hial a thlen fo nachhan chu security that tâwk loh vang a ni. In kan sak dâwnin leilung a him tâwk em tih te, ADA/AMC thutlûkna ngaih pawimawha zawm te hi kan tihmâkmawh a ni. In sakna châk kan hman te hi a man tlâwm ringawt melh lovin a tha thei ang ber, lirnghîng leh thlipui dâwl zo ngei tur hman tum hrâm hrâm ila.

Electrical wiring fel loh avangin buaina kan tâwk fo. Tûnhma deuh khân earthing te hi tûl lo an ti fo a, lightning rod/conductor te pawh in tinin vuah nachang hria ila a tha hle ang. Mei chhêmna hmun, gas cylinder leh a thuk kan dahna hmun te hi thlan fimkhur a tûl hle.

Hmun thenkhatah chuan private security duty an nei thin a, kan ramah pawh eng tikah emaw chuan kan la mamawh ve ngeiin a rinawm. Râlmuang leh him emaw kan intih lai hian kan him lo ru viau tawh a ni. In tinin CCTV kan dah thei lo a nih pawhin kawngkhâr kalhna tha tak siam a, miin an rawn kik a nih pawhin hawng nghâl mai lova (peep hole siam ngei ni se) bih/en hmasak phawt a finthlâk hle ang. Kawngkhâr thuah hnih nei siam te pawh hi thil tha tak niin a lang. Tukverh iron bar kan siam lo a nih pawhin a glass te hi vawi khata keh nghâl mai thei lo chi hmang hrâm ila.

“Walkable city is liveable city” tih ngawt pawh a ni ta lo. Tu hian nge hriam keng tih kan inhre si lo va, nunau phei chu zân mu tha thei lovin an thlabâr hle a ni. Security hi hriamhrei kawl lamah ni lovin hriam kawltute laka himna a ni mah zâwk awm e. Hriamhrei hi mahni invên nân thil tha tak a ni; ama’rawhchu, hriam kawltute hi midang tinatu an ni fo thin. Kan hriam kawl avang hian midang an ralmuan loh phah thei tih hriain i fimkhur lehzual ang u.

Security chungchang hi tum khata sawi zawh sên chi pawh a ni lo. Mimal, chhungkua, khawtlâng leh ram himna hi ngaih pawimawh berah neih ila. Kan mawhah i la ngam ang u.

0 comments:

Post a Comment


 
Design by Free WordPress Themes | Re-arranged by Lei hringnun