Ends & Means

 

“Sapṭawng kan hmang nasa lutuk a, i avoid hrâm hrâm ang u” an la ti hrâm ang deuhin, a thupuiah sapṭawng ka han hmang ve ngawt a, ka inthiam chiah lo khawp mai. Mahse, he thupui hi Mizo ṭawngin dah dâwn ta ila, ziah kawi duah a ngaih dâwn avangin heti hian ka han dah ve tawp mai a, in mit lo kham lo hrâm sela ka ti khawp mai.

Economics term-ah chuan ‘ends’ leh ‘means’ hian awmzia pawimawh tak a nei. ‘Ends’ chu thil tum, nih tum, thlen tum (purpose, aim, goal) hi a ni a, ‘means’ chu chu kan thil tum tihhlawhtlinna tûra hmanrua chu a ni thung.

Mihring pangngai chin chuan thil tum hi kan nei vekin a rinawm – a lian emaw a te emaw pawh ni se. Chu kan tum tihlawhtling tûr chuan keimahni tâwkah theih tâwp kan chhuah ṭheuh ṭhin. Kan tum tihhlawhtlin nân hmanrua (means) kan mamawh a, a ṭûl a nih chuan kan nunna atâna hlauhawm khawp pawhin kan che mai ṭhin. Nu leh pa tam tak chuan an fate tân thil tum an ruahmansak a, a tihhlawhtlin nân sum leh pai tam tak a lo ṭûl ta si a, chu chuan an eizawnna kawngah nasa takin ṭan a lâktîr a, a ṭhen te erawh chuan eirûkna sualah an tlûk phah bawk.

Mihring hian eng vang mahin sum leh pai hi kan awt ngawt ngai lo. Kan awhna chhan chu kha sum hmang khân eng emaw tih kan tum vang a ni. In leh lo, car, huan, leh thil dang tam tak neih kan duh chuan a leia lei a ngai a, chû’ng thil lei theitu chu sum a ni si a, kan neihin a tlin loha neih kan duh tlat si chuan hlemhlêtna leh eirûkna sualin min hneh thuai ṭhin.

Ringtu nunah pawh he ‘means’ leh ‘ends’ hian a pawimawhna a hloh chuang lo. Mahse, ringtu inti tam tak chuan kan nuna ‘ends’ hi kan hre lo fo. Eng vangin nge Kristian kan nih? Eng vangin nge kan pianthar? Eng vangin nge Pathian fak leh chawimawia kan inkhawm ṭhin? Eng vangin nge Bible kan chhiara kan ṭawngṭai ṭhin? He’ng zawng zawng hian chhan a nei asin. Chu a chhan chu vanram kai kan duh vang lek em ni? Kan thiltihnaah Pathian malsawmna kan dawn duh vang lek em ni zâwk?

Kristian ṭha ni tûra kailawn pawimawh tak chu ‘Isua an’ hi a ni. Fakna hlain “Aw, Lal Isua ang tûrin” a tih ang khân ringtu zawng zawngte hian Isua an kan tum tûr a ni. Eng tikah mah Isua hi kan ang thei dâwn chuang lo; chumi avanga tum loh tûr tihna erawh a ni lo. Kan thih ni thlengin theih tâwp chhuahin Isua an kan tum zâwk tûr a ni. Kristian ṭha chuan famkimna nun nei tûrin theih tawp a chhuah ang a, Pathian lawm zawnga nunga a thupêkte zâwm turin ni tin a hun a hmang ṭhin ang. Ṭhenkhat chuan Pathian chu hmangaihna ngah, ngaihdamnaa khat kan ti a, nun kan uluk lo fo. Kan tihsual tam leh min ngaidam hnem mai tûr angin kan ngai ṭhin. A dik lo chu ka ti hauh lo; mahse, Isua hnung zui hi chuti ang ngawta awlsam chu a ni hauh lo. Kan ngaih ang ngawt hi a nih dâwn loh avangin tam tak hi chuan kan tisual dâwn chiang a ni.

Tin, ringtutena kan thil tum leh pakhat chu Pathian thu taka puitlin hi a ni. Hebrai 5:12-14 kan chhiar chuan “A hun ngaihtuah zawngin zirtirtu ni tawh hial âwm in ni na a, Pathian thu bul ber A Aw B te chu zirtir in ngai leh ta a, chaw rum ni lova hnute la ngai mi ang in lo nih tâk hi. Hnute ring apiang chuan felna thu-ah hian hriatna an nei si lo, nausen an nih avangin. Chaw rum erawh chu puitlingte tân a ni, chu’ngte chuan an hman fo avangin, chhia leh ṭha fiah tûrin an hriat theihnate chu an sawizawi tawh,” tih kan hmu. Ringtute hi nau hnute hne lai ang mai kan ni reng tûr a ni lo va, puitlin kan zir tûr a ni. Ṭhenkhat chuan Thlarau Thianghlim nawr kal reng nih hi dikah kan ngai tlat. Thlarau Thianghlim nawr kal ngai leh tur thawh ngai kan nih chhûng chuan nausen, hnute tui hmanga châwm kan la ni tihna a ni. Mi puitling chuan thil ṭha an hria a, an ngaihtuahna te sawizawi a nih tawh avangin anmahni hmangaihtu Pathian tân theih tâwp an chhuah ṭhin. ‘Pathian thu taka puitlinna’ hi ringtute thil tum pawimawh ber pakhat a ni.

Ringtu ṭha chuan Isua an a tum ang a, famkimna nun nei tûrin theih tawp a chhuah ang. Chu chu ringtute thil tum (ends) a ni. Chu kan thil tum tihlawhtling tûr chuan hmanrua (means) kan mamawh ta a, chu’ng kan hmanrua te chu – Bible chhiar, ṭawngṭai, inkhawm, fellowship, fakna hla sak, kohhran activities hrang hranga a tam thei ang ber tel, kan hnathawhna hmuna rinawm leh taima taka thawh, taksa leh rilru vawn thianghlim, hrisêlna ngaih pawimawh leh adt.

Kan tum ram thleng thei tûra hmanraw pawimawh êm êm chu kohhran hi a ni. Kohhran hi Krista taksa a nih ang ngeiin kan thlarau nun châwm nân leh kan mangan, harsata kan tlûk luhna tûr ber a ni. “Keimahni leh Pathian inkâr a fel chuan a tâwk mai alawm” tiin ṭhenkhat chuan kohhran hi engah mah an ngai lo. He’ng ang mite nun hi ngun taka kan thlîr chuan rei lote achinah an dai sual ngei ngei ṭhin. Kohhran mai bâkah para-church (BSI, TLM, TBZ, TROTB, YWAM adt.) kan tih ang chi zawng zawng te pawh hi kan tum tihhlawhtlinna tûra hmanraw pawimawh tak an ni thei vek. Kan tum chu van ram kai ngawt a ni lo kan tih tawh kha, Isua anga awm leh a thupêk te zawm a, ringtu tha leh puitling ni thei tûra inchher hriam hi a ni zâwk si a.

Lang thei lama kan thil tih hian lang thei lo lama kan thil tum hlawhtlinna a thlen dâwn a ni. Lang thei lama ti mang si lo hian lang thei lo lamah tawn sân vak kan tum ṭhin a, kan thei si lo. Lang thei lama tih tûr hi phûr takin i ti zêl phawt mai teh ang u. Chu chuan lang thei lo lama kan thlarau nun a châwm ang a, Pathian lawm tlâk ringtu, malsawm tlâk ringtu, hmangaih tlâk ringtu nunah min hruai lût dâwn a ni.

Posted in: Pathian Thu