UN-CONDITIONAL LOVE

Thu ṭha sawi turin min beisei em ni? Thu ngaihnawm sawi a, dangmâwn lang hawng hawng khawpa nuihtîr theitu ka ni em ni? A nih loh leh, thu lungkuai ziak a, in mittui per sak sak khawpa ṭahtîr theitu niin min hmu maw? Ngai teh, fuihna thu ṭha ziak a, khawizu anga thlum chu in hmuiah ka rawn tât dâwn em ni? Keimah pawhin ka zawm theih loh chu chil per chhuai chhuai khawpa tlângaupui tûrin min ring a nih chuan, a lâwmawm e. In rinna chu in dampui ngei ang!

Nu leh pa hmangaihna chungchâng ka sawi daih teh ang. Thuhma a sei leh duah ta! Chairman kam tam ang maiin khabe hi lian lo mah se, a lo liam leh hret zawng a ni e. Nu leh pa hmangaihna thûkzia, seizia, sânzia leh zauzia hi sawiin lo pawh ni ila, a fiah tâwk tho âwm asin. Ṭhenkhat hi chuan fate hmangaih dân an (kan) thiam lo fo. Kan fate hian kan hmangaih a ni tih an hre lo fo ṭhin. Hmangaihna hi thiltih tel lo chuan thi a ni ti ta ila, tu pa zu khâwn chang lo râk vêl mai mai angah chuan min chan bîk lo'ng chu maw. Nu leh paten fate kan hmangaih zia lantîr dân tûr tlêm lo târlang ila:-

1. An hriat tûrin mi bulah fak rawh: Kan fate hian fak an phu a nih chuan kan fak mai tûr a ni, fak dân tâwk erawh kan thiam a ṭha. Hmai chhan mai bâkah an hriat phâk tûr siin midang bulah fak ila, anmahni kan hmu a nih pawhin hmu lo der tlat ila, ‘Ka nu leh pate hian min va lo ngâi fel êm!’ an ti ang a, fel an châk zual sauh dâwn a ni.

2. Sum aiin an bulah hun hmang tam rawh: Fa enkawl hi a har a, thiam tak tak theih a ni lo an ti châwk, a dik viau ang. Ṭhenkhat hi chuan an fate enkawltu atân ‘awmpui’ an ruai a, an hlim nân leh pâwna an chhuah tam loh nân sum tam tak tak an sêng ṭhin. Kan fate hi kan hmangaih tak tak a, an ṭhatna kan duh tak tak a nih chuan an tâna kan sum sên aiin an bula kan hun hman hi tam zâwk sela, a man pawh pe tam zâwk bawk ang u.

3. Present aiin Presence: Kan fate hi birthday leh eng emaw nikhuaah thil man to tak tak kan leisakin kan present ṭhin, thil sual chu a ni hauh lo. Nimahsela, a aia pawimawh zâwk a awm, chu chu kan present aiin kan presence hi a ni. Pawisa hlutna aiin an bula kan awm hlutna hi hrechiang zâwk rawh se. Kan bula an awm ṭhat peih loha pawisa erawh an lawm viau chuan kan inen fiah a hun tawh hle tihna a ni ang.

4. An thu ngaihthlâk a, an zawhna chhân peih: Naupang rêng rêng hian thil zirtûr tam tak an nei a, thil hriat châk pawh tam tak an nei ṭhin. Chu an mamawhna chu hriatpui a, an harsatna sutkiansak hi kan tih mâkmawh a ni. Zawhna ngai min zawh pawhin chhân nawn zêl mai tûr. Zilh, hauh leh fuih rengte hi an ning a, an ṭawngna hun siamsak ila, an duh duh sawi sela; an tui zâwng, an nuam tih zâwng te tihpui hrâm hrâm ila, ‘tichuan an lo hlim ang a, an lo hrisel ang a, min zah sawt bawk ang. Kan bula awm nuam an tih phawt chuan khawi lai daikil kârah emaw lênna tûr an zawng reng bîk hauh lo vang.

5. Role model kan ni: Nu leh pa tam tak chuan an thil ṭha lo tihte sim tum chuang lo hian an fate ti ve lo tûrin an ti ṭhin. Awmzia erawh a awm miah lo. Nu leh pa leh u-te hi role model kan ni a, kan tih ang zêlin an rawn ti ve ṭhin. Zu i ina i faten an rawn in ve a nih pawhin a thiam lo zâwk chu nangmah i ni ang. Chuti ang zelin, meizial, tuibur, sahdah, rûkrûk leh hnial hrât thleng pawhin.

6. Discipline kenkawh: Hunbi dik taka thil tih zirtîr te, tihtûr leh tih loh tûr chiang taka hrilh a, an tih dik loh dawhthei taka zirtîr leh an ti duh lo a nih chuan khauh deuh taka enkawl hi discipline chu a ni. Ṭhatna leh ngilneihna zawng zawng sâwm khâwma kan la hlawhchham a nih chuan talhfiak te pawh kan lek ve ang chu, nimahsela, a tâwp khâwkah tak tak aw.

Thil ṭha tam tak a awm a, kan sawiin kan zâwm sêng lo mai zâwk a ni. Rîla rah fanau rochan, malsâwmna kan dawn hi damchhûnga kan buaipui tûrin Pathian min pe a ni. Anmahni aia ngaih pawimawh kan neih chuan kan rawngbâwlna kan hai a ni ang. Fa sual tak neih hi thil zahthlâkah i ngai ang u. Kan duh avanga fel duak thei chu a ni hauh lo, mahse tih ve tûr erawh kan nei. Nu leh pa hmangaihna hian tâwp chin nei suh sela, huam chin nei bawk hek suh se.
Ka lâwm e.

Read more »

RIAKMAW IANG DAMLAI HRINGNUN

Vanhnuaikhuma

He thu ka ziah hah man hi tu mân min pe lo va, ka phût bawk hek lo. He thu ziak tûr hian tu mân ka beng bulah se se thu dî min hlân lova, eng hla thu ril mah min fah bawk hek lo. He thu ziak tûr hian min ti mah suh se, ziak lo thei lovin chu putar mittui chuan min cho chhuak a. A man pein min leisak dâwn ni ula, eng zâta tam pawhin a man chuang hauh lo vang.

Putar kum 83 mi nên chuan kut thing meuhin kan inchibai lâwp lâwp a, a hmêlah hlim hmêl pu siin lungchhiatna sâr a zâm a, insûm theihna tlachham tih hriat takin lehlam a hawi a, a mittui chu a hru zauh zauh ta mai! A khawhar thu leh a lunglên thu te a sawi lai chuan, kei, mi tlâktlâi lo ber hian eng vânga hnemna thu chhâk chhuak thiam lo nge ka nih? Keimah hi ka inten a, ka inhua a, eng vangin nge tawngkam thiam lo tûra Pathianin min siam, ka vanduai mang e tiin ka rûm vawng vawng a ni. Ka pain hnêmtu a mamawh êm êm laia ka kha a chih tlatte kha thlarau sual hnathawh ti ngam chiah lo mah ila, thlarau thianghlim hnathawh zawng a ni hauh lo vang. A riang ngawih ngawih a, a damlai nun chu zinkawng khawhar takah hmangin, zîng leh zân hi a tân a dang lova, thlasik leh nipui hian a thinlungah pawimawhna a nei hrang chuang bawk hek lo. Chu putar chu ka Pa (ka Ni pasal) a ni.

Ka thianpa nên kan thlenna in (ka u, ka Ni fanu) lam panin dâr 9:30 pelhah kan inzui haw hnak hnak a. In kan luh dâwn chuan ka pa rawn chhuak tûr nên kan intâwk a, “Zânin chu i rawn riak dâwn em?” tiin min zâwt hâ a (heti anga zan rei hi a meng ngai lo, zîng takah a tho va, kawtthlêrah kalin a insawizawi thin). Min lo la nghâk reng a ni tih ka hriat chuan zahawm ka ti hle a, ka rilru pawh a buai kher mai. A zan khatna atanga ka thianpa riah chhuahsan chu ka hreh hle a (ka bula rawn thleng ve a ni si a). Ka pa min sâwmna chu hnial chi niin ka hre lova, mahse, hnial lo thei lo dinhmunah ka ding bawk si. “Naktûk zânah ka rawn riak mai dâwn nia aw” tiin hreh tak chungin ka insawi fel thei ta hrâm a, lungawi vak lova ina a lût lai en chu hrehawm ka ti kher mai.

Ka Ni (ka Pa u) hian Oct. 12, 2010 khân kum 77 mi niin khawvêl a chhuahsan a. Ka pa hi sipai pensioner a ni a, tihian a nung ve tâwk tâwk a ni. Chutia khawhar taka a awm lai chuan kei ve hi min thlahlel ngawih ngawih a, a bula awm tûrin min duh a, nimahsela, ka thei si lo. Ka thlen tlaia ka va lên chuan ani patling, kum 83 meuh pawh a insûm zo lo a nih chu! “I ni chu la dam se chuan aw! A va duat dâwn che em! Nimahsela, tûnah chuan duattu pawh i nei tawh si lo. Kei lah hi tihian mal takin ka awm a, ka khua hi a har êm êm thin a ni” tiin min hrilh malh malh a. Ka tân engmah a ui lova, min tihsak a châk êm êm zâwk a ni tih ka hriatin atân eng nge ka tihsak ve ang tih ka ngaihtuah neuh neuh thin.

Ka thiante chuan zâna haw an ti ta thut mai. Kei lah ka pa hnêna riak tûra ka lo intiam zân chiah a ni bawk si a, ka mang a ang kher mai le. Chuti chuan rilru helhkam nei rêng rêngin hun ka hmang a, kâwla ni a liam dâwn chuan haw ve lo tûrin thutlûkna ka siam fel thei ta hrâm a ni. Ka thiante chuan min chuk malh malh mah se, na ka ti hran lova, pawi pawh ka ti bawk hek lo, a aia pawimawh tihtûr ka nei tlat alâwm.

Zânah chuan a inah ka riak ve ta ngei a, a lâwmna aiin ka lâwmna chu a nêp bîk hauh lo vang. Zîngah chuan ka thawh hmain a tho va, insawizawiin a lo chhuak daih mai a. Ka haw a hun tawh si, ka u pasalin min va thlah a, ka pa chu râl khata a kal lai chiah ka hmu ta! A rawn haw hman a inring a ni ngei ang, nimahsela, a rawn thleng hman ta si lo. In a thlen chuan engtin tak ngai ang maw?

Read more »

SECOND before FIRST

Hmânni kan drama zir tûr chu kan thiannu pakhat hi “Lo kal ve la, midang an thei lo maithei a, an aiah i tel dâwn nia” ka ti thla ve rawk a, a lo sa na sa ta mai. “A tîra min thlang hlei lo, midangte tel theih loh palha tel tûr chuan a teuh lo mai” tiin thinrim ang reng deuh hian min chhâng a. Mite hian ‘pawimawh ber’, ‘tha ber’, ‘midang chunga lêng’ nih hi an lo châk mang e. A dik chiah! Kei ngei pawh hi ka bâng bîk chuang hauh lo tih ka inhmuh chhuah phah a, a lâwmawm letling phian.

First nih dâwn chuan a hmasa berin inngaihtlâwmna leh dawhtheihna neih a ngai hle thin. Chutiang ni lova a tha ber nih kan tum nghâl chuan khawvêl kalphung kan her danglam a tûl ngei ang. Chumi avang chuan a tha ber nih tum loh tûr ka tihna erawh a ni lo. A tha ber nih kan tum ang, amaherawhchu, pahnihna emaw a aia hniam emawa kan lo awm a nih pawhin chutah chuan kan lâwm thiam a tûl hle.

Messi, Ronaldo, adt. pawh hi club-a an luh tirhin substitution bench-a an thut châng a tam ang. A tîr atangin club tân ‘backbone’ an ni kherin a rinawm loh. Hun a kal zêl a, tunah chuan ‘an ni lo liam’ kan ti tawh a ni lo’m ni? Chutiang bawkin Rossi, Stoner, Lorenzo; Schumacher; Nadal, Federer, Djokovic, Petra Kvitova; Tiger Woods; Bolt, adt. (a va tam tak êm! Ka sawi sêng lo) an ni ho pawh hian an hun kal tawhah First an nih hmain Second emaw, a aia hniam pawh vawi tam an lo ni hmasa tawh ngeiin a rinawm.

Khawvêl intlânsiakna hmunah hian ‘tha ber’ ‘langsâr ber’ leh ‘mite fak hlawh ber’ nih kan duh fo. A sual hran lo, mihring zia ve rêng a ni. ‘Superstar’ hi khawi hmunah pawh hian an awm vek a, kan awt ru ngawih ngawih thin. Mahse maw, heti ang dinhmuna an din hma hian mite hriat hlawh lêm lo leh ngaihsak lêm lohin vawi tam kâwla ni tla an lo thlîr liam tawh thin asin. Second nih pawha rilru na lêm lo, substitution bench-a thut pawha vui ngai lêm lote hi eng tik niah emaw chuan chawimawina hlan an ni leh nawlh thin. Hlawhtlinna kawngah hian chirhdiak, hlîng, tui kha hmun, thlalêr leh thang hlauhawm tak tak a awm a, balhla kâwr thlengin kan tlûknâ’n zuk awma maw le! Tlu lo tûr chuan fimkhur taka ke pen a ngai a, kan tum ram (vision, dream, desire) thleng a, First kan nih theih nân hei hi hre reng ila, pahnihna nih ngam hi.

Huaisenna tih hi a hrilhfiah dân hrang hrang a awm thei ang. Hnual chuang si lova, ngaihtuahna sâng, tum ruh leh taima taka bei fat fat chung pawha pahnihna dinhmuna ding thiam te hi mi huaisente an ni. An huaisenna chu inngaihtlâwmnain bul an tan a, an huaisenna chu midangte erna ni lovin thianghlim taka el nân an hmang a, an huaisenna chu mi chapote mithmuhah âtthlâk hle mai se, an hnual chuang lo. An huaisenna avângin fak an hlawh lo va, an huaisenna avângin miten lâwmna an neih phah thung. An huaisenna avangin anmahni ngei pawhin an tuar thin. An huaisenna chuan mi tlâwm takah a siam a, an huaisen miau avangin hlauhnain an thinlungah hmun a chang ngai lo. An huaisenna avângin tlâwmna nun zir chawp an ngai lova, an huaisenna avângin a tâwpah an lo hlawhtling a, rah duhawm tak an chhuah thin.

Substitution bench-a thut hi chu a tlâwm thlâk deuh chu a ni ti r’u? ‘Kei ka ni’ inti ve tân chuan he ‘tlâwmna nun’ hi ‘tlâwmlâk nun’ a ni a, a hmuhsitawm bawk êm a ni. Mahse, tlâwmna nun atang chuan hnehna nun a lo pâr chhuak thin. ‘Second before First’ tih thupui hi vawng tlat ila, vui leh vai a tlêm ang a, sawi leh sêl pawh a kiam deuh mah na. Rinnain hei hi kan thlîr: Eng tik niah emaw chuan FIRST kan nih hun a lo inher chhuak ve ngei ang. Chumi hma chu rinawm takin substitution bench-ah hian thu ila, mite atangin hmasâwnna rahbi lo tuk mial mialin lo inzir thiam ila, a tâwpah zawng ‘A ni ber a tel loh te’n le’ tiin min la nawr chhuak tho tho ang. A nghahhlelhawm teh e!!!

Read more »

HMANGAIHTU NGÂWI CHÀWI

Thu tha leh ril pui pui, ngaihnawm tak chhâk chhuak tûr khawpin ka thiamnain a phâk lova, thu duli tê tê, thinlunga khat liam chu ka rawn mualphopui ve rêng rêng teh ang tiin; mahse ngai teh, ka la zâm ta fo mai! Zak mah ila, eng vang kherin nge maw ka zâm reng bîk ang le tiin he lamtual zau laiah hian ka rawn tulpui ve ta nghawng nghawng mai a nih hi, tu’n min sêl bîk lo’ng chu maw...

Khawvêl mawina pár ka tlàn a, a zu thlum tak ka dàwn lai chuan ngai teh, he thu hi ka hnênah a lo thleng a, ka ti mai dâwn lo, a takin ka tawng zâwk a ni. ‘Mipa takin i puan veng la’ tihte hi ka Bible châng duh ber a ni thin, mahse a hmaah chuan naupang ang maiin ka zak a, ka khùr ru thin nia maw le. Ka pa zo thlâwt lo! Mai mai saala!

Silent is Gold: Zîng vartianah ‘Good Morning’ tih message a rawn thawn a, zànah hma takin ‘Good Night’ tih a rawn thawn leh a, a bâk zawng chu thehmeh takin zuk reh vang vang zêla maw le. Message thawn lahin a rùl mawi tâwk, thinrim theih si lohin min chhâng thiam a, han call lah hian lungawina khawp chu min pe thiam ang lawi bawk si. Biang insi riala kan inkuah vawng vawngte hian beng bulah zawi sapin ‘Ka hmangaih che’ min ti ve dâwn emaw ka tia, ka nghah vang vang pawhin zuk ngawi tlat zêl a. Beisei nei takin nghâk thin mah ila, râla thing hnah thliin a chhêm rik heuh heuh bâk hriat tûr a awm lo va, nghah chhuah tûr a vâng thin teh e.

Thu tam sawi ngai lêm lo mah se, ka kam chhuak hmangaihna ai chuan a chêtzia hmangaihna chu a thûk zâwk tih ka hai lova, duh taka kan inkuah vawng vawng laite chuan a kuta nghet taka min kuahna leh a âwma min pawmchilh a, a lungphu rang taka phu det dette chuan thu tam tak min hrilh zâwk a ni. “Ka hmangaih che” tih tawngkam chu a kâa chhuak atân zawng a sit a ni ngei ang. Kei ve lah hian ka chhâk chhuak mawlh mawlh a, mahse ka ûm phâk leh ngai si lo. A ni zawngin a sawi ve mai mai ngai lova, a nunah erawh chiang taka inziakin hmuh hmaih tûr khawpa fiah lo a ni hek lo.

Ka vânnei ber: Kam tam lo, mahse ril si; thil ti puat puat lo, mahse a hun taka ti thin; beisei san viau chi loh, mahse nghet êm êm si; rinhlelh tûr zawng zawng mah ila, a rinawmna bâk hmuh chhuah tùr ka hre thin lo. Kei zâwk hian ka phar-varsan a, ka hir-hasan thin. Ani erawh chuan rinawm takin min lo la nghâk fan fan thin nia maw le! Hmangaihna dik tak chu amahah ka hmu a, rinawmna chu office bangah mai ni lovin a thinlung chhûngrilah chuan a inziak si. Khawvêl hian mi vannei min ti mawlh rawh se! Hmangaihtu ngâwi chàwi tak zawng, ka hahpui viau dâwn emaw ka tia, chhûngrila hmangaihna tak ka hmuh meuh chuan ka hahchâwl êm êm a lo ni zâwk reng si a!

Read more »

KOHHRANAH NLUP!

Origin and Growth: NLUP hi kum 1984-85 atang daih tawha tan kha a ni a, kum 1990-91 atanga 1997-98 khân Mizoram Congress Party policy pawimawh leh an hlawhtlinpui ber a ni e pawh ti ila dâwt sawia seol kotlâng min hruai thlengtu a ni kher âwm lo ve. Amaherawhchu, an chil per an ûm phâk lo mang e tih tûr khawpin an hlawh chhampui a. Tûnah sual thupha chawi chungin an au hla pangngai bawk lamtualah an rawn tulpui ta nghawng nghawng mai a, a Zoram pum nghînin a nghîng chu a nih ber mai hi! ‘Tichuan, NLUP hlawhtlinna kan hmu tan a, a dawng tûrte hnênah Rs. 1,00,000 theuhin an sem dâwn a, nimin mai pawh khân auto-rickshaw 40 lai chu a thlangtute hnênah an pêk kha! A hlawhtling zêl tûrah ngai ila, NLUP hi kan thatpui ngeiin a rinawm.

True Concept and Meaning: Hetiang khawpa Congress sawrkârin NLUP an hlawhtlinpui theih chuan Kohhrante hian kan hlawhtlinpui ve thei dâwn lo’m ni? Ama’rawhchu, kan NLUP concept leh meaning erawh a dang thung! Kohhrana NLUP awmzia dik tak chu ‘NULA UPA PÂWL’ tih hi a ni daih mai, dah mai a! Kohhran tinah hian nula senior, TKP, KTP, SAY, PYD, adt.-a inhmang regu’ tawh vak lo, nuho pâwla awm tum bawk si lo (awm dâwn pawh ni se nula an la ni tlat a, a zahthlak ve det ang), fel leh fing, thil uluk peih, mahni inchâwm zo tak mai bâkah thawhchhuah ei sêng lote pawh an ni fur hlawm âwm e. Châwm tûr nei bawk si lo, pasal tûr lah duh tui ve tawh laklawh bawk si, râwlthar deuhte han melh ve ngial thin mah se, ‘i pian a tlai, kei ka hma si’ tih a tûl leh thin. An laklawh zo va, an se bo hawi vel mai mai ni hian ka hre thin. An tha a za tawh lova, thalai thiltihnaah an tel tam peih vak tawh bawk si lo. Mahse an rilru erawh a la thalai ang lawi si. Hetiang NuLa Upa Pawl hi Kohhran tinah hian an kat nukin ka ring. Keini Kohhranah pawh an awm nual asin!

Merits: Nikum (2011) December thlaa Gan Sabra (Zonuam, Aizawl) naupangte tanpuina kan zuk pêk khân, kan hma chiahah Châltlâng(?) NLUP hoin Rs. 5,000 lai an lo pe ve a. Hetianga nula senior deuh deuhte an han inhawr khâwm a, hmalâkna hrang hrang an neih ve hian an tân a that mai bâkah midangte tân pawh hlâwkna a ni ang a, Kohhran programme-te pawh a tihlungtu an ni thei dâwn tlatin ka hria. Sawi tâk ang khân, sum lamah chuan an intodelh tîn tên duh viau a, (châwm tûr nei hek lo le!) an duh tak tak phei chuan thil an tithei zêkin ka ring tlat. Inthurual takin pawl hmingte pawh an invuah ve ang a, Kohhran tân pawh an tangkai phian maithei.

Demerits: A that lohna lam han sawi ve ila, nula senior awm khâwm an nih dâwn avangin an thu a inmil har viau maithei. Mahni thu duh, sawisêl peih tak, duh ang zêla mite tihtir tum mi leh tihtauh chîng tak an ni thei. ‘Bâkah, inei lo fê fê an awm leh ngei ang a, anmahni inkârah inrêl sep sep a tam viau thei bawk. ‘Chûng avang chuan hma an la hlei thei lo a nih pawhin an demawm lutuk lo ve. An inêr-ûr nasa lutuk hian Kohhran boruak thlengin a nghawng thei a, midangte bulah an memberpuite an rêl siam siam thei bawk. Chutiang a nih chuan Kohhran NLUP chu a hlawhchham tihna a ni ang.

Conclusion: Kohhran tinah hetiang nula senior, hla zirnaah pawh duha kal, duha kal lo, duh hun huna zung tûra chhuak ngam chin, zaipawl uniform sawi rîk hlek tawh chuan an thu ngai chang rân lo chuan thutlukna siam ngam loh. An pawi sawi hlauhawm tak, lam tang atân erawh duhthusam, Upa leh rawngbawltute pawh nuihpui bâwk bâwk pha chin, thalaite ‘Nî’ hi an tam âwm mang e. In la young ve tho si, mahse sakhmêlah dâr zâm hlawl si lo (zâm tâwk pawh inrêl phâr khawp zawng an awm ngei ang); fing kur bawk si, duhnaah chuan zahna hian ‘ka u’ a tihtûr khawpa nasa hi an ther fupin ka ring tlat a ni. Inlungrual takin inhuikhawm thei se zawng, an tangkai dâwn mang e, tiin duhthu ka han sâm ve a nih chu!

Read more »

HEI HI MAW KHAWVÊL CHU...?

(Best Article in Mizo Section – Govt. Aizawl College Annual Magazine ‘Dole Rich’ 2008-2009)

Nuih ka tum, ka \hen ve suk a, mahse thinlung erawh a ngui lup a. Khawhar inah ka kal a, tuarpui âwm taka lana mittui han tihtlâk ve ngial ka tum pawhin nuih a za leh tlat \hin.

Tlai ni tla tûr sen phût mai thlîr chunga zâninah zet chuan 'Bawihte, ka hmangaih lutuk che, ka thinlung hi i lakah a luangliam a ni. Min ringhlel suh la, nangmah avang hian ka awmdân a lo danglam zo ta a, ka ngaihtuahnaah tu mah dang rêng an lang thei lo. I tel lo chuan ka nun hi a ruak a, i hmangaihna thinlung kha min hlân ve dâwn lo'm ni?' Han tih bawih deuh hnâp tuma zir lâwk a, lo by-heart sa diam tawh pawh hian a saseh tak takah chuan kha hi a chih tlat a, kan se bo hawi vêl leh mai mai \hin. Khawvêl tak hi chu!!

Tlai lam chanchin thar puan a lo hun a, nula hmel\ha tak maiin zei fe maia tunlai khawvêl chanchin a han puan zat zat tawh hi chuan ngunthlûk fe hian kan han ngaithla a, 'chutah...khatah chuan bomb a puak; thlawhna hijack a ni; lawng suamhmang ten lawng lian an hruai kawi; terrorist-ten Hotel an luhchilh...' nuam ti awm fahrana a han puan hi chuan thu lungchhiat thlâk tak pawh hian nuihna min siam \êp \hin zawng a ni. Kan chanchin thar pawh chu thu hlimawm aiin thihna, lungngaihna, \ahna, nupa \âng \henna, fahrah ti tamtu, ramtui lei lova min siamtu leh phut zawkna tham te chu mi tin thu thar ngaihthlâk châk a ni a. A puangtu te pawhin an puan tûr neih \hat chhun chu thu thin\hâwng lam hlîr a ni.

Hlimna aiin lungngaihna hriat tûr a tam a. Hmun tam takah innei leh thu ngaihthlâk nuam tak tak leh thu thar hlimawm tak tak a awm laiin cameramen chuan chûng zawng zawng pawh chu tlân pêlin a piah deuha nupa inhmu thiam lo, chengrâng chawia intin mek te chu a la (cover) duh zâwk a. Hetiang reng chuan kan chanchin thar pawh hi kum sawm leh pariat hnuai lam tâna en phal loh mai chi te pawh a la ni ta ve ang.

Kan khawvêl mum pul maiah hian mi tam tak kan cheng a, tun hma chuan khawvêl chhak lama mite chuan thlang lamah mihring an awm a ni tih rêng an hre lo. Ram zaupui leh mihring, tunhma a\ang tawha lo chêngte chu ram changkâng zâwk te chuan an hmuchhuak leh vêl ta mai mai a. Finna a lo sâng zêl a, Global Village-ah kan chuang kai a, khawvêl hi a zîm ta an ti. Ke-a kal râlah chuan la zau ve tak a ni! Khawvêl zaupui pawh duh tâwk lovin thlaah te kan la lâwn ta zêl a, chu pawh chu a nihna takah chuan inelna, chapona leh lansarh duh vang a ni tlângpui \hin.

Mi tam tak an piang a, an thi leh tawh a, he khawvêl mum pul mai hian mihring nunna hlu tak eng zât tak lem pil tawh ang maw? Minute, second tin mihring leh ramsa an piang a, thing leh mau an lo chawr a, tuifinriat sangha leh chunglêng sava te paw'n no an lo nei a, an thi reng bawk a. Khawvêl hi a ngai reng emaw kan tih laiin a \awih tulh tulh si a, eng tikah emaw chuan a la \awih ral ve ngei ang.

Mihring kan lo piang a, kum sawmsarih chu kan dam hunchhûng tûr a ni, chakna avangin kum sawmriat pawh a ni thei e. Chu mi chhûng chuan vawi tam tak Hremhmun kan kal hman a, vawi tam tak Vanram kan chên hmanin khawvêl nun kan hmang bawk a ni. Kan damchhûngin hmun thumah kan chêngin kan nun kan hmang hman a ni. He khawvêla chêng reng chung siin Vanram leh Hremhmun kan tem thei a nih chu. Chuvâng chuan khawvel hi a lo famkim khawp mai.

He ramah hian Vanram leh Hremhmun a lo awm reng a nih chu. Khawi ram thliarkârah emaw hmuhchhuah tûrin a awm chuang lo, mi, tu pawh inchung pawp leh bang tla bal tawh takah pawh awm mah se a nun a hlim miau si chuan chu hmun chu atân Vanram a ni. Inchhâwng ropui takah pawh awm mah la, i nunin hlimni hmêl a hmuh loh chuan chu bâka i tân hremhmun a awm chuang lo vang.

Chu hmun pahnih chu mahni insiam chawp ram a ni. Mahse hlimna hi hlawhchhuah a ngai ve tlat. Midangte tâna kan nun hian kan tha leh zung a hek pawh a ni thei e, mahse hlimna kan hlawh chhuah chu he khawvêl hian min pe ve thei rêng rêng lo. Hmasialna leh duhamna chuan Seol kotlâng chauh min hruai thleng \hin. Khawvêl sum tam tak pawhin a lei theih loh mi tin hian kan nei a, chu chu 'Seih' hi a ni. Chu thil chuan inhauna pawh a hnehin hmangaihnaah a chantîr \hin a ni.

He khawvêlah hian mihausa an awm a, rethei berh chip chep an awm bawk a. Mi fing an awm a, mi â an awm bawk a. An kârah chuan kak zau tak a tla \hin. Mi hausa chu a vanneih vâng em ni? Mi rethei chu a vanduai vâng em ni? Vanneihna kan tih pawh hi hlawhchhuah a la ngai ta fo mai. Nasa taka thawh hnu-ah chauh vanneihna hi a lo thleng tlângpui \hin. Rethei tûr rênga lo piang tûrin Pathian hian a siam bîk dâwn em ni? Hausa tûr rênga khawvêlah hian lo piang an ni em ni? An thawh rah zêl an seng a ni zâwk. Chu chu khawvêl chu a ni. Kan tunhnu nun chu kan chungah \heuh a innghat si a.

Nau neihna Ward-ah chuan thlan tla bawrh bawrh maiin nu chuan a fa lo piang tûr chu thihna kotlânga ding a ni tih inhre reng chungin a fa duh tak chuan khawvêl êng a lo hmuh ve theihna tûrin a lo hring mêk a. Nurse chuan thiam tak leh duat takin a lo enkawl mêk a. Naute hmêl a hmuh meuh chuan a nu chuan a na tawrh zawng zawng pawh chu hre chang tawh lovin lâksak ang maiin a dam nghâl a. Chu hmunah chuan hlimna au thawm chu a thangkhâwk rum rum a.

Amaherawhchu, Ward \henkhatah erawh chuan thihnain thla a lo zâr ve mêk a, chu thihna avang chuan \ap ri a lo chhuak a, inhnît hlawp hlawp leh lungngaia kiu vawng vawng te. In pakhata awm ho pawh lungngaihnaa bual leh hlim tâwp lova \e teng tung te an lêng za a. A \hen an nui a, a \hen an lo \ap a, mitthi dâr a ri a, inneih dâr a ri leh a.

Hei ngei hi a lo nih hi khawvêl chu... Kan hlim viau dâwn emaw kan tih laiin lungngaihna chuan min rawn chîm a. Hmalam hun thlîrin harsatna awm thei zawng zawng kan han suangtuah a, chân loh khânah a rawn chhuak a, lâwmin kan nui leh ang vur vur a. Indona a lo awm a, hnehna chan ngei tumin an bei a, nunna hlu tak tak hloh a nih hnu-in remna palai tirh a ni leh tho \hin.

Roreltu leh hotu nih kan duh a, a thim a vâr pawh thlu lovin kan bawh huam huam a, mi tih dik loh lai kan hre thei a, dinhmun sânga kan din ve meuh chuan mihring kan lo famkim lohzia chu kan zir chhuak ve chauh \hin. Tu pawh mai hian khawvêl pum pui hi neih vek kan duh ngei ang. Mahse kan thiamna leh finnain daih hek lo le, kan jentail serhtan loh lên vêl ta mai mai a ni.

Farisai-te anga fing tân chuan kawng pêng\huam, mipui tamna laia \awng\ai te kha chu tihâwm tak a ni ve rêng rêng. Tu pawh mai hian eng emaw kawng tal chuan lansarh leh lar hi kan lo châk vek si a. Mi ropui nih kan duh a, mi duhâm nih erawh kan duh si lo. Mahse kan duhâm avanga mi ropui nih châk vek kan ni. Kan duhâm a leiah kan chhiat phah ve fo \hin.

Thing leh mau a lo chereu zo ta a, ozone layer a pawp a, khawvêl pawh hi a chhe ve telh telh ta. Ramsa te an lo tlêmin mihring tân a khawhar thlâk tulh tulh mai lehnghâl. Natna khirh tak tak a lo chhuak a, damdawi an hmuchhuak zel a, mahse khawvêl thiamna hian natna khirh tak takte hi eng tikah mah a hmakhalh thei ngai dâwn lo.

He khawvêl hian lirpui rapthlâk tak tak te a lo pai a, tui lian te a lo keng tel a. Thli tleh leh chhiatna rapthlâk tak tak a lo vir pui ve vek a ni. Chutih lai chuan hlimna khawpui te, lâwmna ruai te, nuihna thlaraute pawh a lo pianpui ve vek tho.

In kharkhipna dungeon-ah pawh birthday hlim takin an hmang thei tho va. Inchhûng lum nuam takah birthday lawm thei lova buaina nasa tak pawh a chhuak ve fo. Khawi hmun hi nge hlimna tih leh khawi hmun hi nge lungngaihna tih chu sawi theih a ni lo va, he khawvêl hian a rawn her chhuahpui ang ang chu kan lo pawm thiam mai a ngai \hin.

|hian \ha tak tak a rawn chhuahpui laiin \hian chimawm tak tak pawh a rawn vâwr chhuak ve fo mai. Kan nuih dar dar laiin \ahna te a lo thleng leh thut thut \hin. Kan hre lâwk lo va, kan duh dân a ni bawk hek lo. Mahse kan thu a ni lova khawvêl a ni miau si a.

Hmangaihna te hi mi zawng zawng hian kan zawng a, hmangaih hi neih kan duh a, min hmangaihtu kan mamawh ve bawk a. He khawvêl leh kan chung van sângah pawh khian hmangaihna hi a ropui ber a. Khawvêl tiropuitu leh tinuamtu, innghirnghona leh inhuatna tirehtu a ni. Mi zawng zawngin hmangaihna hi neih kan duha mahse mi zawng zawngin kan nei thei si lo. Hmêl\ha apiang hian hmangaihna hi an ngah bîk lo va, hmêlchhia apiangin an nei thlêm chuang bîk hek lo.

Hmêl bumro ve tak tak te pawh hi an zaidam thluam a, nunnêm zaidam hmêl tak tak te hi an thin a ram leh tlat \hin. Kan lungngaihin hmangaihtu kan mamawh a, kan hlimin hmangaih tûr kan zawng ruai \hin bawk. He khawvêlah hian hmangaihna thlipui a tleh vêl \hin a, mahse a chhêm phâk chu mi tlêmte chauh an ni. Duhamna leh chapona erawh chuan hlimin a phênglâwng chu a la tum ta hlarh hlarh zêl si.

Zîngah ni a chhuak a, tlaiah a tla leh \hin. Hlimni chhiar kan tum a, lâwmin lênlai ni chen kan tum \hin bawk. Kan dân pangngaiin zîngah kan tho va, tûk\huan ei zawhah hna kan thawk \an a, tlaiah haw lehin zanriah kan ei a, kan mu leh mai \hin. Khawiah nge hlimna chu a awm a, khawiah nge lâwmna chu kan tawn?

Kan tân theih tawpin, hah thikûlin kan thawk a, bianga thlantui luang zawih zawih khawpin kan nawmna tûr kan thawk chhuak \hin. Mahse hlimna leh lâwmna, he khawvêlin min pêk theih chu midang te tâna kan luanchhuah hian chhim lam emaw, hmar lam emaw, chhak lam emaw, thlang lam emaw a\ang tein he khawvêlin hlimna vâwr tâwp a pêk theih chu a lo luang lut \hin a ni.

Hun dang a rawn inher chhuak a, \hian thar te kan chhar a, kum a lo ral ve zêl tâkah chuan \henna dâr a lo ri leh \hin. Kum khat mi ka nih lai chuan ka nu leh pa leh ka u leh naute bâk hmangaih tûr ka hre lo va. Ka lo upa ve zêl a (upa te an nuih lo za lo se), \hian thar duhawm tak tak ka lo chhar ta a, \hian inhmangaih tak tak kan ni a. Tin, kum tam tak liam taah khân \hian chi hrang hrang leh hmelhriat tam tak ka lo nei ve tawh a. A \hen chuan mual min liam sanin lei hnuai vâwt ruih mai chuan an tân a kâ a âng ta si a. Lungngaiin ka \ap a, mahse \hian thar ka chhar zêl a, hlimin ka lo nui leh \hin.

Hun a liam a, khawvêl hi a vir ngaiin a vir ve reng bawk si a, \hiante nên sam ang in\hen a lo tûl leh \hin. Khawvêl a ni a, hunin a her chhuahpui ve miau si avangin tu man dâl thei hek lo i le. Chu lungngaihna dâr ri chuan khawharna khuangpui leh khuangte min thum rawn tlut tlut mai si a. Hlim laini liam ta te kha ka Vanram tlafual a nih laiin, \âng \hen meuh chu dar lehlam sah thlâk ang maia na a ni ve thung.

Hlim lai ni ka chhiar a, a tawi lua ka va ti êm! Pawh sei thei ni se, ka \hian te u min han pawh pui ve teh u. Mahse khawvêl hun hnuaia nung leh chêng kan ni si a, hunin a her chhuah pui ang ang chuan kan \apin kan nui vêl ta mai mai a ni.

Chatuan kâwl lo êng tûr chu ka thlîr ngawih ngawih a, tah chuan in\hen rêng a awm tawh dâwn si lo va. Indo thu thang kan hre tawh lo vang a, chapona leh duhamna chuan kil khat pawh a chang tawh lo vang. Vawi khat \hian ka chhar te nen chuan chatuanin kan in\hian kumkhua tawh dâwn si a, a va nuam dâwn tehlul êm! Mahse chapona leh duhâmna te, indona leh innghirnghona zawng zawng te nen chuan laitual kan la lêng za a, hlimni leh \ahni kan la inchiar chhâwk reng si a. Khawvêl ni miau hek le!

Ka seih suk a, ka tûm leh bûr a, ka nui a, ka \ap leh \hin. Fam changte chu lei \ihbaiawm takin a lem zo tawh a, beisei tûr an awm tawh lo. Chatuan ram chu rinna mitin kan thlîr a ni tawh mai. Mahse...mahse thihnaa \hen ni si lo, tlâng leh mual tam tak kâra lêng tawh tûra \hian \ha han in\hen chu rinna mitin a thlîr thiam lo va, beiseina êngin a chhun pha bawk hek lo.

Mi tam tak chu hlim laini chên tûrin khua reiin a la chhuahpui ve dâwn chauh a, an lei Vanram chu an tân buatsaih a la ni ve dâwn chauh a ni. Kei zawng ka Vanram kum rei lote chhûng chu a liam mêk a, \uanna tlâng hrang hrangah Vanram tlafual tawng leh ang i maw?

He khawvêl hi a ropui a, a râpthlâk a, a mak a, a hmuhnawm a, a ngeiawm ve hliah hliah bawk. |apin kan lo lût a, kan chhuah dâwn hunah chuan keini chu thlamuang leh hlim takin chhuah tum ila, midang hi kan chungah rawn \ap ve rawh se. |henna ram lungchhiat thlâk tak mai a lo ni. Aw, hei hi maw KHAWVÊL chu...?

Read more »

KA FÂWP NING LO

Kum sanghnih leh paruk kâwl a lo ên meuh chuan Govt. Aizawl College-ah lût tan vein, ka chungah eng nge rawn thleng dâwn a, eng thil nge ka tawn dâwn pawh ka hre lo. Hetiang thil ropui lutuk hi ka nunin a tawng ang tih ngaihna rêng ka hre pha bawk hek lo! Kum sanghnih leh pasarih chu ka tân kum chhinchhiah tlâk tak a lo ni. A chhan chu, duh taka ka fawh ngawih ngawih tûr ka tawnna kum a ni tlat!

Class kal ka châk chhan pakhat chu maw, amah vang liau liau hi a ni. Lehkhazir lam a lang tlat lo. Hetiang êm êm-a ka lunglai hnehtu hi an vâng viau mai awm mang e ka ti thin. Class kal a nuam a, a bula awm chu a nuamin ka thlahlel ngawih ngawih thin. Mahse ka thiante tu mahin min hriatpui lêm lo, an hriat loh hian ka lo vei ve êm êm ringawt mai a ni. Mut mawh hnar mawhah ka nei a, ni hi ka tân chuan a tawi lua a ni.

Amah chu maw... Ih...ih... ka sawi ngam rih lo. Midangte thatna a zâra mi chaw bar ruala bar ve thei leh, mite hmai phih ruala phih ve thei hrâm hrâm tân chuan vâna rah ang chu ni êm lo mah se, arsi te nêna lênlai chênza ang a ni tho si. Mi kawmthlanga khawsa ve mai mai leh vaihlenhlo thenawm mai tân chuan a tina han tin chi niin a lang lo. Mahse vâl hi a zûnah chhâwl ang mai ni lovin pipu angin ka uai zâwk a, ka inthên ka inthên mai a ni.

Kum eng emaw chen chhûng zawngte khân ka lo lonely pui tawh che asin. Ka bei hi dawng hma hlek se'ng chuan 'chatuanin mangtha' tih a ngai dâwn si a. Tûnah chuan ka tân kâwla ni chhuak hi ni hlimawm a tling zêl tawh a, thimin mi nan vêl pawhin ‘zânin atân mangtha’ tihna atâna duhthusam a lo chang leh thin. Engkim hian awmzia a nei thar leh ta a nih chu! Chu chu eng dang vang ni lovin NANGMAH vang hi a ni asin.

Ka duhlai, ka fâwp ning lo che. Mahse hun hi kan tân hian chung Pathian khian a lo ruat tlêm lulai êm a ni. Dârkâr chanve êm pawh tling thathum lo hi kan hun neih chhun chu a ni mai si a. Kel phung tap chim hmu ang maia birh tlut tlut thei ka ni ve bawk si lo. Hun awm miau hek lo le.

Tûn thleng hian lungawi theih lohna pakhat ka la nei ta fo mai. I bula awm hi nuam ka ti a, ka lungawina ber i ni ka tih thin kha. Mahse ‘ti nge tûn thleng hian i ânka nêm ka la dawn ve miah loh? Thil nithei a ni lo rêng rêng, mak tak a ni! Duh thawh takin ka fâwp vawng vawng che a, ka ning ngai rêng rêng lo che. Mahse... i chhân lêtna ka dawng ve ngai si lo. Aw ka bawih ALU PAPAWR.

Read more »