Friday, June 14, 2013

Jehova-jire lamtluang


Ropuina leh chawimawina dawng lo rawngbawltu nih chu âtthlâk kan ti a ni maithei. Malsawmna dawng lotu nih leh lek phei chu Pathian hawisan kan ti duh hial maithei bawk. Pathian rawngbawltu chuan khawvêl hausakna pawh a dawng tûr a ni rêng a ni. Amaherawhchu, heng malsawmna – sum leh pai leh thil hlu – zawng zawng te hi Pathian hmêl hliahtu ‘âwk’ thim tak a chang thei. Âwkin ni a lemin ni êng mawi leh ropuina a hliah thim angin khawvêl sum leh pai leh hausakna te hian Pathian hmêl êng mawi a hliah fo ṭhin.

Thla eng emaw zât, kum hial te pawh a vei tawh maithei; Pathian hnathawh ropui leh mak tak mai kan tawnna kha a rei ta hle mai! Pathian hi a awm ngei a ni tih fiahna hi khawi aṭangin nge kan sawi ṭan tâk ang? Kan thinlungah hian a chiang a, kan lâwm veng veng ringawt em ni? Ni e, chu chu ringtu nuna thil thleng tûr dik tak a ni. A nih leh midangte hnênah Pathian awmzia hrilh dâwn ta ila khawiah nge a fiahna (evidence) chu? Intumchawp Pathian, tlai ngai lo leh a hun taka che ṭhin a nihzia lantîrna tûr ṭawngkam hnih khat lek pawh sawi tûr kan nei em? Kan nei a nih pawhin eng tik hun laia thil thleng nge ni ta ang le?

Genesis bung 22 kan chhiar chuan Abrahama’n a fapa Isaka a hlan thu kan hmu a. Abrahama’n Isaka chemte lu zuma a tin reng lai khân ‘Hnamte Pa’ (Father of the Nation) a ni dâwn tih a inhre lo va, chumi avanga huaisen taka ti pawh a ni bawk hek lo. A hmaa malsawmna awm zawng zawng kha a hmuh pawh a hmu pha bawk hek lo vang. Pathian a rinna avangin a fapa neih chhun (a upat fa tawh lehnghâl) chu a rina Pathian tân a hlân phal a. Pathianin a rinna thûkzia a hmuh khân ‘Hnamte Pa’ tih nihna pêk kha a zak lo va, malsawm lah a hreh bawk hek lo. Pathian malsawmna tawng baw tûrin Abrahama khân fiahna nasa tak a pal tlang a ngai a ni. A pal tlang zawh chiah khân Pathian malsawmna a lêt tam takin a dawng nghâl bawk.

Rinna nasa tak nên, beisei tûr dang awm tawh hauh lohna hmunah a fapa neih chhun Isaka chu chemtein a tin rân tawh mai si. He lai thute hi kan chhiar a, kan ngaithla liam leh mai ṭhin; a thûkzia leh a harsat tûrzia hi fa nei tawh chuan in fate chunga thil thleng angin han ngaihtuah ula, a ‘rapthlâk’ teh asin. Chutichuan, a fapa pawh ui lova hlân phaltu chu Pathianin a hawisan hauh lo, intum chawp Pathian, tlai ngai lo leh a hun taka che ṭhin a nihna a rawn lantîr a, maichama hlan tûr berampa a rawn pe ta a ni. Chu hmun chu Jehova-jire “Lalpa tlangah ngaihtuah a ni ang” tiin Abrahama chuan a hming a vuah ta a ni.

Eng tik lai khân nge heti ang hun; rinna tak tak nêna Pathian kan dâwr lai hun, beisei tûr dang awm tawh miah lova rinna mittui nêna ke kan pên hun lai kha? Hmanlai a chang zo ta em ni? Chul ram fang a, lo hmun lei da tawhah chuan thlai chi kan la thlâk lui zêl dâwn em ni? “Hmânah khân chuti ang chu ka lo tawng tawh” tih thu hi nau awih taka inawih tlei nân kan la sêp rawtui zêl dâwn em ni le? Lo hmun thar zuan a, sual vah fai ngai te vât fai a, hun thar rawn inher chhuak zêlah hian hâl ral ngai apiang i hâl ral ngam ang u. Chutichuan, hmâna thil thleng, thawnthu sawia ngaihnawm taka sawi tlawr dup tawh lovin ‘vawiinah’ ngei hian Jehova-jire lamtluang thawnthu ngaihnawm i ziak ṭan leh ang u hmiang.

Kohhran ṭhanlenna kawng hrang hrang han thlir hian, a chang hi chuan rûl tûr ṭha mi chuk ang maiin thaw chham leh chau takin ka ṭhu hnawk ṭhin. Mi tinin ei khawp bâkah mamawh tâwka liam kan thawk chhuak deuh fur tawh a, chuti chung chuan kan la duhtâwk ṭhin si lo. Sum leh pai kan ngah ang aiin kan lâwmna erawh a beitham thung si. Chu sum thiltihtheihna chuan ropuina kan lei a, thil hlu (materials) kan neih ṭhatna hian dinhmun ropuiah min hlângkai ṭhin. Thil hlu ngainatna (materialism) nunah kan lût thûk tial tial a, sum thiltihtheihna kan chelek nasa tual tual bawk. Chu nun, ropui tak anga lang; mahse, chhûngril lama chên beh tak chuan hmaikawr mawi tak a inbel a, hlim âwm taka nui ri har harin a thinlung lam erawh a ṭap fap fap ṭhin.

Chu hun chu ‘tûn’ hun hi a ni. Kohhran pawh he dinhmunah hian kan ding ve mêk, phat rual a awm lo. Eng tik lai khân nge Jehova-jire ṭawngkam te hi kan hman hnuhnun ber? ‘Ngaihruatin lunglên a hril chang chang’ tih ang chauhin hêng ṭawngkam te hian kan lung pawh a tilêng zo meuh tawh lo chu a nih hi. ‘Wall-E’ tih animation (cartoon) ka en pakhatah chuan an changkang tawh lutuk a, khawvêlah pawh awm lovin van thengreng (space)-ah an awm daih tawh a. Engkim kha computer vek a ni a, robot-in mihring thil duh zawng zawng a pe vek a ni. An nuamsa lutuk a, an lo thau a, mahni ke pawhin an kal thei hlawm tawh lo hial a. Chuta an captain chuan khawvêl chanchin a lo hria a, computer hnênah “Khawvel han hrilhfiah teh,” “Tui han hrilhfiah teh,” “Chi han hrilhfiah teh,” tiin thil chi hrang hrang, khawvêla hrilhfiah ngai lo khawpa chiang kha a zâwt a ni. Hei hian kan tunlai dinhmuna Jehova-jire kan chian lohna min hriat chhuahtîr a. A thu chuan hre mah ila, sawina chhan tûr kan nei tlêm ta êm a ni.

Chûng zawng zawng bul chu sum leh pai leh thil hlua kan innghah thûk tial tial vang a ni. Khawvêl hausakna kan haichhuak nasa tual tual a, kan innghahna pawh ‘chung lamah’ ni lovin ‘hnuai lamah’ zêl a ni ṭan ta. Meeting nikhuaa kan thutlûkna siam te hian ‘rinna’ tak tak nêna beihna ai chuan ‘sum leh paia innghahna’ lam a âwn zêl tawh mai si. Thil awm lo, beiseiawm loh leh mihring lam aṭanga theih loh hulhual kha, tûnhma Moria tlânga Abrahama maicham kîla chung lama rinna kan nghah ve lai kha chuan a lo theih mai zêl a. Tûnah erawh kan rinna fiahna ber chu thil awm sa, lang thei mai leh hmuh theih maiah a ni tawh si. Fiahna tak tak paltlang ngam lo ringtu hi kan kat nuk ta ni berin a lang.

He zawhna hi mahni ṭheuh inzawt teh ang u: Eng tik lai khân nge Jehova-jire hmun kan thlen a, “Lalpa tlângah ngaihtuah a ni ang” tia rinna nêna kan pên hnuhnun ber? ‘Lalpa tlângah ngaihtuah a ni ang’ tih hian mittui a keng tel a, ‘Jehova-jire’ tih hian chung lama rinna tak tak a keng tel bawk. Jehova-jire lamtluang kan pênsan thui hma hian kawng dik zawh tûrin kan ke pên i chhep rem leh ang u.

Friday, June 7, 2013

Mizo ṭawng ṭhenkhat


Mizo ṭawng hi a har kan ti ṭhin a, a dik, a har rêng a ni. A ziah dân thu-ah phei chuan ziah dik thlap hi thil harsa tak a ni. Ama’rawhchu, fimkhur lehzualin ziak ta ila tûna kan ziah dik loh tam tak hi chu a ziah dik theih ngeiin a rinawm. Tûna ka rawn târlan tûr pawh hi ‘a dik e’ ‘a dik lo ve’ ka tih vang pawh ni chuang lovin grammatically-a ngaihtuahin a dik zâwk ang em ka tih vang mai a nia. Ṭawng hi a ṭhang ve zêl si a, a originality chauh dika vawn bur pawh a fuh ber lo thei a; chu tih rualin ṭawng thar lo piang apiang dika ngaih nghâl vek pawh a fuh chuang lo thei bawk. Fimkhur takin kan ṭawng hmasâwnna tûra tûk tin ngaihtuahna kan sên ṭhin a ṭûl hle âwm e. Thiam leh thiam lovin pathum lek ka’n târlang ve ang e.

Thih chhan: Mitthi kan neih rêng rêngin ‘Thih chhan’ tiin YMA notice board-ah kan ziak ṭhin. Hei hi a dik hlel deuhin ka hre ve a. ‘Thih chhan’ kan tih hian ‘thih’ tih hi noun anga hman (gerund) a ni a, chumi avang chuan thih chhan tih hi a dik tiin ṭhenkhatin an sawi ṭhin. A dik tho mai. Mahse, a nihna takah chuan ‘thih chhan’ chuan lukhâwng leh nghawng lian tham deuh a nei ṭhin. Kha thihna kha a ṭha zâwng emaw ṭha lo zâwng emaw ‘chhan nei’ a ni tihna a nih ber mai chu. Isua rawn thih chhan chu keini misualte chhandama kan awm theihnâ’n a ni. Thih chhan tlâk hauh lo keini mihringte hi Isua Krista thih chhan chu ka ni. ‘Thihna chhan’ kan tih erawh chuan natna emaw, accident emaw, eng emaw thil dang avanga thi a ni tihna a ni. A hnuk chahna chhan ber nia kan puh kha a thihna chhan chu a ni. Chuvangin mitthi kan neih rêng rêngin ‘thih chhan’ tia ziak/sawi lovin ‘thihna chhan’ tiin ziak/sawi zâwk ta ila a hnawk buang bar mai mai kan ti êm lo vang chu maw. In pawm ve emaw chu.

Ka sikul/college luh lai: He thu pawh hian min tibuai fo ṭhin. ‘Ka sikul luh lai,’ ‘Ka college kal lai’ te kan ti a, a dikin kan hria tihna em ni le. ‘Ka’ hi a hrana ngaihtuaha ‘sikul/college luh lai’ tih hi ‘keima hun’ tia a hrana ngaihtuah bawk tûr a ni tiin ṭhenkhatin an sawi a. Mahse, chu chu thil buaithlâk tak niin ka hria. Sentence khatah kan ziakho vek si a, chuvangin heti anga ziah hi chu a dik hlel deuhin ka hre ve a. Sikul/College kha kan ta a ni lo va, chuvangin ‘Sikul ka luh lai,’ emaw ‘College ka kal lai’ tia ziah/sawi zâwk tûr niawm tak a ni. Sikul/College kha kan ta a nih erawh chuan kan sawi sual hauh lo thung.

Nân: ‘Nân’ tih hi hmân aṭang tawha thuziak mite lo hman ṭhin a ni a, rawtna dang/thar han siam pawh a inthlahrunawm duh khawpin ka hria. A thu awmzia kan ngaihtuah chian loh vang nge ‘nân’ tih hi word pakhatah kan hmang a, a va pawi tak êm êm ka ti pawh a ni hran chuang lo, a dik zâwk nia ka ngaih ka han sawi mai dâwn a nia. ‘Nân’ tia ziak lovin ‘-nâ’n’ (suffix+contraction) tia ziah zâwk tûr niawm tak a ni, in ti ve lo maw? A chhan chu ‘-na atân’ tih lâk tawi a nih hmêl si a. Entirnâ’n: “Chakna ka lo neih theih nân harsatna hmunah…” tih aiin “Chakna ka lo neih theihnâ’n harsatna hmunah…” tih ni zâwk ta se. A kaih tawi lohvin ziak/sawi dâwn ta ila “Chakna ka lo neih theihna atân harsatna hmunah…” tiin ka ziak/sawi leh tho âwm si a. Mithiam zâwk te khân han sawi zawm teh u khai.


 
Design by Free WordPress Themes | Re-arranged by Lei hringnun